واكاوي روابط فضايي بارش هاي فرين غرب ايران

Analyzing Spatial Relations of Extreme Precipitations of Western Iran

بارش هاي فرين در هر نقطه، به بارش هاي نابهنجار گفته مي شود كه در دنباله و دور از نقطه تمركز توزيع فراواني بارش آن نقطه قرار گرفته باشد. اخيراً آستانه ها و دنباله هاي بالايي توزيع فراواني بارش مورد توجه بسيار بوده اند. در اين راستا به فراخور ويژگي هاي جغرافيايي هر پهنه، آستانه هاي متعدد و متنوعي براي اين ويژگي بارش معرفي و به كار گرفته شده است. يكي از نمايه هاي پركاربرد مربوط به بارش روزانه، مبتني بر توزيع تعميم يافته مقادير حدي است. در اين پژوهش آستانه‌ي بارش هاي فرين غرب ايران به روش هاي آماري توزيع تعميم‌يافته، مقادير حدي تعيين و بارش هاي فرين منطقه‌ي مورد مطالعه شناسايي، و توزيع فضايي آن ها مورد تحليل قرار گرفت. براي انجام اين كار از داده هاي شبكه اي حاصل از ميانيابي روزانه 69 ايستگاه سينوپتيك و اقليم شناسي براي دوره‌ي آماري 1961 تا 2010 استفاده گرديد. سپس با استفاده از روش توزيع تعميم يافته مقادير حدي، بارش هاي روزانه 22 ميليمتر و بيشتر از آن، به عنوان بارش هاي فرين انتخاب شدند. جهت شناسايي الگوي پراكنش و روابط فضايي بارش هاي فرين غرب ايران (استان هاي همدان، كردستان، كرمانشاه، لرستان و ايلام) از آماره مورن‌كلي ، مورن محلي و نمايه گتيس ارد- جي استار استفاده شد. الگوي فضايي برازنده بارش هاي فرين غرب ايران يك الگوي خوشه اي است كه معني داري آن در سطح 99 درصد اطمينان تاييد گرديد. خوشه هاي فراواني و خوشه هاي متوسط بارش هاي فرين در بعضي از نواحي مانند استان هاي همدان و كردستان بر همديگر منطبق بوده ولي در بعضي نواحي با يكديگر ارتباطي نداشتند. بيشتر بسامد و متوسط بارش هاي فرين در استان هاي همدان و كردستان به وقوع پيوست. بر اساس هر دو شاخص موران محلي و لكه هاي داغ ارتفاعات منطقه‌ي مورد مطالعه نقش قابل توجهي در الگوهاي بارش هاي فرين با الگوي خوشه ي بالا داشته است. نتايج اين تحقيق نشان داد كه فراواني و متوسط بارش هاي فرين غرب ايران تحت تاثير ناهمواري ها و آرايش آن ها و همچنين سامانه هاي همديدي است

Extreme precipitations at each point are those irregular precipitations which are situated in the trail and away from the focus point of the precipitation frequency distribution of that point. Recently, the thresholds and upward trails of precipitation frequency distribution have been greatly regarded. In this regard, and proportionate to the geographical properties of each zone, various and numerous thresholds have been introduced and applied for this precipitation property. One of the frequently-used indices of daily precipitation is based on generalized distribution of extreme values. In this research, extreme precipitations’ threshold of western Iran have been determined using extreme values generalized distribution statistical methods, extreme precipitations of the region have been recognized, and their spatial distribution has been analyzed. To this end, network data resulted from daily interpolation of 69 synoptic stations and climatology for 1961-2010 statistical periods was used. Then by using generalized distribution method of extreme values, the daily precipitations of 22mm and more were selected as the Extreme precipitations. In order to recognize the distribution pattern and spatial relations of western Iran extreme precipitations (Hamadan, Kordestan, Kermanshah, Lorestan, and Ilam provinces), Global Moran’s I statistic, Local Moran’s I statistic, and Getis- Ord G* statistic were used. The spatial pattern of western Iran precipitations is a cluster pattern, the significance of which was confirmed at 99 percent confidence. Frequency clusters and average clusters of extreme precipitations are compatible with each other in some regions including Hamadan and Kordestan provinces, but there were no relationship between them in some other regions. The most frequency and average of precipitation frequency was happened in Hamadan and Kordestan provinces. Based on the both indices of Local Moran and hot spots of the regionʹs heights of the study area has had a recognized role in the extreme precipitation patterns with the high clusters. The result of the study showed that the frequency and average of extreme precipitation of western Iran is influenced by unevenness, the deployment of unevenness, as well as synoptic systems.