روابط متقابل ميان سازهاي موسيقايي ايران و چين

هدف از پژوهش حاضر، مطالعه‌ي تأثيرات متقابل سازهاي موسيقايي ايران و چين در طول تاريخ است. بر اساس نتايج اين پژوهش، مي‌توان تاريخ تبادلات موسيقايي ايران و چين را به دو دوره‌ي باستان و اسلامي تفكيك كرد. در دوره‌ي باستان فرهنگ موسيقايي ايران بر موسيقي چين نفوذ داشته است، مي‌توان به نفوذ بربت ايراني در اوايل دوره‌ي ساساني اشاره كرد كه از طريق جاده‌ي ابريشم و نفوذ مانويان در منطقه‌ي تورفان چين رخ داده و سبب ظهور ساز چيني پيپا شده است. در دوره‌ي اسلامي و به‌ويژه از عصر مغول به بعد، شاهد تأثيرات فرهنگ موسيقايي چين و مغول بر موسيقي ايران‌ايم كه اين تأثير اغلب با حضور سازهاي مغولي و چيني در ايران نمايان شده است. در كتاب‌هاي موسيقايي دوره‌هاي ايلخاني و تيموري سازهاي «شدرغو»، «پيپا»، «ياتوغان»، «جبچيق» يا «موسيقار ختائي» متعلق به اهل ختاي (چين شمالي) معرفي شده و سازهاي «اوزان» و «نايچاوور» نيز وابسته به اقوام ترك خوانده شده‌اند. نام اين سازها در كتب تاريخي‌ـاجتماعي اين اعصار نيز نشان از حضورشان در فرهنگ موسيقايي ايران دارد. در ميان سازهاي نامبرده، حضور ساز شدرغو در منابع تصويري تا دوره‌ي صفوي شايان توجه بوده و حاكي از اهميت اين ساز در فرهنگ موسيقايي ايران است.