بازخواني اسلامي از مدل محيط - رفتار راپاپورت در سازمان فضايي خانه و تحقق سنجي آن در طرح

سازمان فضايي خانه ها در خلال تحولات نوگرايي بيشترين تغيير را داشته است. اين تغيير فرهنگ، در ساخت سازمان فضايي خانه در تغيير روابط اعضاي خانواده نسبت به گذشته كاملاً قابل مشاهده است. دانشجويان در آموزش طراحي مسكن معمولاً با نظام متعارضي از روابط فضايي در خانه هاي گذشته و امروز مواجه مي شوند و براساس سليقه و آموزش هاي آزاد استادان، طرحي با تاكيد بر ابعاد خلاقيت و زيبايي كه حالتي آزاد و فردي دارد، پيشنهاد مي دهند. هدف پژوهش، ارائه مدلي براي ايجاد رابطه بين محتوا و طراحي و تحقق سنجي آن، با تاكيد بر عرصه بندي فضاهاي دروني خانه برمبناي روابط خانواده در مكتب اسلام است. بدين منظور از مدل تحليل محيط-رفتار راپاپورت بهره گرفته شد. شكل ايراني-اسلامي مدل برمبناي روابط خانواده در اسلام صورت داده شد و با بهره گيري از روش استدلال منطقي و با نظرسنجي دلفي از متخصصان طراحي خانه، اعتبار يافته ها تاييد و مدل نهايي تنظيم گرديد. سپس مدل فوق به عنوان ابزار آموزش طراحي سازمان فضايي خانه، براي دانشجويان سال دوم كارشناسي معماري در دو گروه آزمون و كنترل به كار گرفته شد. اگرچه سنجش تمامي طرح هاي دو گروه توسط مولفان صورت گرفت، بار ديگر توسط پنج متخصص طراحي خانه از نمونه آماري منتخبي از هر دو گروه، اعتبار نتايج تاييد گرديد. نتايج تحقيق نشان مي دهد گروه آزمون با درصد معناداري روابط فضايي داخلي خانه را نزديك تر به آموزه هاي فرهنگ اسلامي طراحي نموده اند و اين در حالي است كه از بعد خلاقيت و زيبايي شناسي تفاوت معناداري بين دو گروه مشاهده نمي شود. بنابراين اگرچه زيبايي شناسي خانه مستقل از سازمان فضايي آن نيست، ولي با رعايت حساسيت هاي مدل باز هم مي توان به آموزش صحيح نسبت به تحقق طرح مطلوب و همه جانبه از دانشجويان اميدواربود.