مدل‌هاي نمونه‌برداري دنباله‌اي و بينوميال شته Sipha elegans (Hemiptera: Aphididae) در مزارع گندم آبي شهرستان ميانه

Sequential and binomial sampling models of Sipha elegans (Hemiptera: Aphididae) in irrigated wheat fields in Miyaneh region, Iran

پراكنش فضايي شته (del Guercio) Sipha elegans تعيين و مدل‌هاي نمونه‌برداري دنباله‌اي و بينوميال براي پايش آن در مزارع گندم آبي منطقه ميانه تهيه شد. براي نمونه‌برداري، هر سه روز يك‌بار 100 ساقه گندم بازديد و ميانگين ها و واريانس هاي جمعيت براي تخمين آماره هاي پراكنش فضايي استفاده شدند. با توجه به مناسب‌تر بودن روش تيلور، از پارامتر هاي آن براي تهيه مدل ها در دو سطح دقت تحقيقاتي (1/0) و مديريت تلفيقي آفات (25/0) استفاده شد. نتايج نشان داد كه شته S. elegans، از اوايل خرداد تا اوايل تير ماه در مزارع گندم فعاليت داشته و داراي پراكنش فضايي تجمعي مي باشد. در مدل نمونه برداري دنباله اي، اندازه نمونه لازم براي تعيين ميانگين جمعيت با افزايش جمعيت شته و افزايش سطح دقت از 10 به 25 درصد، كاهش يافت. براي مثال، در تراكم يك عدد شته در هر ساقه اندازه نمونه از 2138 ساقه در سطح دقت 1/0 به 324 ساقه در سطح دقت 25/0 كاهش يافت. همچنين اندازه نمونه در ميانگين جمعيت يك عدد شته در هر ساقه در مدل بينوميال 342 ساقه به دست آمد كه كمتر از مدل شمارشي (431 ساقه) بود. با توجه به نتايج به دست آمده، اندازه نمونه در هر دو مدل نمونه برداري دنباله اي و بينوميال در سطح دقت تحقيقاتي بزرگ بود، ولي استفاده از مدل هاي نمونه برداري دنباله اي و بينوميال در سطح دقت توصيه شده در مديريت تلفيقي آفات براي تخمين جمعيت S. elegans قابل توصيه بود، زيرا مي تواند باعث كاهش زمان لازم براي نمونه برداري و در نتيجه باعث كاهش هزينه نمونه برداري در مديريت تلفيقي اين شته شود.

Spatial distribution of Sipha elegans as well as sequential and binomial sampling plans for estimating its population was studied in Miyaneh wheat fields, northwest of Iran. Sampling was carried out every three days by visiting 100 wheat stems and counting aphids. Mean and variance of aphid population at sampling dates were used to estimate spatial distribution parameters. Regarding to better description of the data by Taylorʹs power law, parameters of this method were used to develop sequential and binomial sampling plans at both research and Integrated Pest Management (IPM) precision levels (0.1 and 0.25, respectively). S. elegans was observed in the field from early June to early July with aggregated spatial distribution. In sequential sampling model, sample size required to determine aphid mean population was decreased by increasing density and precision level from 0.1 to 0.25, for example, sample size required in mean density of one aphid per stem was decreased from 2138 stems at 0.1 to 324 stems at 0.25 precision levels. Sample size was also smaller (342 stems) than enumerative one (431 stems) in binomial model at 0.25 precision level in the mentioned above aphid density. According to the results, sample size was enormous in both sequential and binomial models at research precision level, but sequential and binomial sampling models at IPM precision level was recommended for determining S. elegans mean population because they reduce sampling time and cost in integrated pest management programs.