پديد آورندگان :
احساني، وحيد نويسنده دانشجوي دكتراي دانشگاه بوعلي سينا ehsani, vahid , اعظمي، موسي نويسنده دانشگاه بوعلي سينا , , نجفي، سيد محمد باقر نويسنده استاديار دانشگاه رازي najafi, seysd mohammad bagher
كليدواژه :
توسعه دانش‌بنيان , شبه دانش , نهاد , نهادگرايي , وابستگي به مسير تاريخي
چكيده فارسي :
سال‌هاست كه عبارت‌هاي «اقتصاد دانش‌بنيان» و «توسعه دانش‌بنيان» در ادبيات دانشگاهيان و سياستمداران ايران به‌كار رفته و همگان بر لزوم «دانش‌بنيان» شدن تاكيد كرده‌اند. در اين ميان، برخي رشد فزاينده تعداد مقالات علمي و به‌تبع آن ارتقاي جايگاه كشور در رتبه‌بندي‌هاي مربوط را نشانه‌اي مثبت و حاكي از پيشرفت در مسير «دانش‌بنيان شدن» دانسته و برخي ديگر نسبت به كيفيت علم و پژوهش كشور ابراز نگراني كرده‌اند. در راستاي بررسي عميق‌تر نسبت ميان «ما» و «توسعه دانش‌بنيان»، چنانچه از يك سو تاريخچه خود را لحاظ كرده و از سوي ديگر مفاهيم «توسعه»، «علم نوين» و «دانش‌بنيان» را نيز در متن و زمينه اصلي‌شان (غرب مدرن) مورد توجه قرار دهيم، متوجه مي‌شويم كه درك نسبت مذكور مستلزم توجه به نسبت ميان «مسير تاريخي ما» و «غرب مدرن» است. به عبارت ديگر، به منظور شناخت و مديريت فرصت‌ها و تهديد‌هاي پيش‌رو، بايد به موقعيت كنوني در قالب دوراهه‌اي حاصل از برخورد روند‌هايي تاريخي و مفهومي نگاه كرد. در اين راستا، در مقاله حاضر، با استفاده از چارچوب تحليلي مكتب نهادگرايي به بررسي اين مهم پرداخته و نشان داده شده است كه از يك سو، دانش اين قابليت را دارد كه با بنيان قرار دادن آن، مسير تاريخي خود را اصلاح كرده و در مسير توسعه قرار بگيريم و از سوي ديگر، در صورت عدم اصلاحِ مسير تاريخي، ما نيز كاملاً اين ظرفيت را داريم كه مفاهيم تحول‌آفريني همچون «دانش» و «دانش‌بنيان» را به نمونك هايي چون «شِبهِ دانش» و «شِبهِ دانش‌بنيان» تبديل كنيم. بنابراين، مسيله از حيث نسبتي كه با دانش‌بنيان شدن داريم، اين نيست كه اگر دقيق عمل نكنيم فقط بازده اقداماتمان كاهش مي‌يابد و اگر بودجه بيشتري به علم و پژوهش اختصاص ندهيم مسير توسعه و دانش‌بنيان شدنمان طولاني‌تر مي‌شود، مسيله اين است كه چنانچه باز هم اشتباه كنيم، در آينده نزديك متوجه خواهيم شد كه با وجود رشد چشمگير شاخص‌هاي كميِ دانش و پژوهش، سال‌ها است چون گذشته راه تركستان پيموده‌ايم، با اين تفاوت كه آنچه اين بار با اتكا بر نفت، صورتكي تشريفاتي از آن ساخته‌ايم در واقع «مرهم دردهاي مزمنمان» بوده است كه آن را به يك «شِبهِ مرهمِ تجملاتي» جعل كرده‌ايم.
چكيده لاتين :
In recent years, “knowledge-based economy” and “knowledge-based development” have been frequently used by Iranian academics and politicians. Although all are unanimous in the importance of being “knowledge-based”, some interpret the increasing growth of Iran’s scientific outputs and consequent impressive upgrade of the country’s science production rank as a positive sign of progression in the direction of being “knowledge-based”, and the others are concerned about the quality of knowledge and research in Iran. In a deeper survey of the relation between “us” and “knowledge-based development”, if we, on the one hand, take our history in the account and consider “development”, “modern science” and “knowledge-based” within their main context (modern West), on the other hand, we realize that the acquisition of a proper understanding of such a relation requires regarding the relation between “our historical path” and “modern West”. In other words, in order to be able to understand and manage present threats and opportunities, we should consider current situation as a two-way created from historical and conceptual trends. In this regard, using the capable analytical framework of institutionalism, it is demonstrated that from one perspective, “knowledge” has the capability to correct our historical path provided that we consider it as our foundation and center and from another perspective, we, in continuing our historical path, have also the capacity to turn such transformative concepts “knowledge” and “knowledge-base” into “pseudo-knowledge” and “pseudo-knowledge base”. Therefore, in terms of the relation with being knowledge-base, our problem is not that if we do not act carefully, only our productivity will reduce or if we do not increase science and research budget, it takes more time for us to be developed or knowledge-based, our problem is that if we make mistakes, we will soon realize that despite our impressive growth in quantitative science and research indices, we have come the wrong way as before, with the difference that what we will this time convert into a luxury mask in an oil-based approach for the medication of our chronic pains, which has been turned into a fancy “pseudo-medicine”.
