پارلمان فرانسه و نقش آن در بحران جمهوري سوم و جنگ جهاني اوّل

The role of the French parliament in resolving the crisis of the Third Republic and World War I

ابتداي تاريخ سياسي معاصر فرانسه را بايد سال 1789 ميلادي يا به عبارتي از آغاز انقلاب كبير اين كشور در نظر گرفت. اين اتفاق در واقع در جهت محدود كردن قدرت مطلقه و يافتنِ يك جايگزين براي نظام مشروطه در فرانسه بود. پس از انقلاب، در سال 1799 دوره پرتلاطم جمهوري‌خواهي و پارلمانتاريسمي در فرانسه آغاز شد. از آن زمان، پنج جمهوري مختلف روي كار آمده است كه هريك تغييراتي را در قانون اساسي فرانسه به وجود آورده و نقش پارلمان را نيز بر اساس نظام سياسي خود تغيير داده است. جمهوري اوّل فرانسه از سال 1799 شروع شد و تا سال 1804 ادامه يافت؛ جمهوري دوم از سال 1848 همراه با استعفاي لويي فيليپ شروع شد و تا سال 1851 ادامه پيدا كرد؛ جمهوري سوم از سال 1870 و پس از فروپاشي امپراتوري دوم در پي جنگ فرانسه با آلمان، آغاز شد و در سال 1940 با اشغال فرانسه از سوي ارتش آلمان، منحل گرديد؛ جمهوري چهارم نيز از سال 1944 پس از پايان اشغال فرانسه تا سال 1958 با روي كار آمدن جمهوري پنجم از سوي ژنرال دوگل ادامه يافت. از ابتداي انقلاب بزرگ فرانسه تا به امروز، اين كشور، به وجود آمدن 15 قانون اساسي و 20 رژيم حقوقي را به خود ديده است. در طول اين مدّت، مقابله واقعي دو جريان فكريِ متشكّل از هواداران نظام پارلماني و پيروان حكومت اقتدارگرا، نقش بسزايي در تعيين سيستم سياسي فرانسه داشته‌ است. نظام پارلماني به دنبال انتقال قدرت به يك مجلس قانون‌گذار جمهوري‌خواه، دموكراتيك و انتخابي است. با در نظر گرفتن دوران روي كار آمدن پارلمانتاريسم به سبك فرانسه مي‌توان گفت كه چپ‌گرايان از سيستم پارلماني، و راست‌گرايان از دولت متمركز، پشتيباني كرده‌اند. تقابل اين دو ديدگاه مخالف، اغلب منجر به تنش ميان پيروان اين دو ديدگاه شده است. نقطه اوج چنين وضعيّتي، دوران جمهوري سوم را كه هم‌زمان بود با جنگ جهاني اوّل، با نوعي بي‌ثباتي سياسي مواجه كرد. نقش پارلمان در جمهوري سوم در مواجهه با اين تنش، عوامل وابسته و عواقب آن، بسيار حايز اهمّيت است كه در اين مقاله مورد بحث قرار خواهد گرفت.