بررسي تاثير انقلاب سفيد بر تولّد گفتمان اسلام انقلابي در دوره فترت (ارديبهشت1340ـ مهر1342)

The effect of the White Revolution on the birth of revolutionary Islamic discourse in recess period (April 1961- September 1963)

در ادبيات سياسي، «دوره فترت»، فاصله زماني بين انحلال يك مجلس و برآمدن مجلس بعدي را گويند؛ كه در تاريخ قانون گذاري ايران از 1285 تا 1342 هجري شمسي، پنج دوره از آن رخ داد. در اين مقاله، فاصله زماني بين انحلال مجلس در ارديبهشت 1340 تا مهر 1342 دوره فترت پنجم قلمداد شده است. از همين روي بررسي نقش اقدامات قانون گذارانه شاه در غياب مجلس شوراي ملّي (1342ـ1340) و نحوه برآمدن گفتمان اسلام انقلابي طي دوره فترت پنجم، هدف اصلي مقاله حاضر است. پرسشي كه در اين رابطه، مطرح مي شود، آن است كه نشانه هاي مفصل بندي شده در انقلاب سفيد شاه چگونه در غياب مجلس شوراي ملّي، مرزهاي تفكّر ديني حاكم بر جامعه را تهديد كرد؛ به گونه اي كه موجب برآمدن گفتمان اسلام انقلابي گرديد؟ در پاسخ به اين پرسش تلاش مي‌گردد با بررسي تاثير لوايح شش‌گانه انقلاب سفيد بر جامعه، اين فرضيه به آزمون گذاشته شود كه اصول شش گانه اين انقلاب در غياب مجلس شوراي ملّي و رقباي سياسي هم‌چون حزب توده و جبهه ملّي، مرزهاي گفتمان مذهبي حاضر در جامعه را تهديد نمود؛ امري كه درنهايت، به سياسي شدن گفتمان اسلام انقلابي در تقابل با گفتمان سلطانيستي حاكم و تمايل آن براي به دست آوردن قدرت، جهت حفظ خود انجاميد.