برآورد دوز جذبي موثر ساليانه ناشي از گازهاي رادون و تورون در مجاور گسل‌هاي فعال در شمال شرق ايران

The Estimated Annual Effective Dose Caused By Radon and Thoron Gases in the Vicinity of Active Faults in the North East of Iran

زمينه: گسل‌هاي فعال در واقع به ‌عنوان مهم‌ترين عامل ورود رادون و تورون به سطح زمين مي‌باشند. قرار گرفتن مناطق مسكوني بر روي اين گسل‌ها يكي از دلايل اصلي افزايش تراكم اين دو گاز راديواكتيو در آنها است. مواد و روش‌ها: با استفاده از دستگاه اندازه‌گيري RTM1688 ميزان غلظت رادون و تورون در 200 منزل مسكوني نزديك به گسل‌هاي فعال در خراسان شمالي واقع در شمال شرق ايران اندازه‌گيري شد. يافته‌ها: دامنه اندازه‌گيري‌هاي رادون از 12 بكرل بر متر مكعب تا 188 بكرل بر متر مكعب با مقدار متوسط 43/75 بكرل بر مترمكعب ثبت شد. بيش‌ترين دوز جذبي موثر ساليانه در نمونه‌ها 45/5 ميلي‌سيورت و كم‌ترين مقدار 35/0 ميلي‌سيورت با ميانگين 187/2 ميلي‌سيورت محاسبه شد. دامنه مقادير تورون از صفر تا 840 بكرل بر متر مكعب با مقدار متوسط 48/325 بكرل بر متر مكعب ثبت شد. بيش‌ترين دوز جذبي موثر ساليانه تورون 17/21 ميلي‌سيورت و كم‌ترين مقدار آن صفر با مقدار ميانگين 20/8 ميلي‌سيورت محاسبه شد. نتيجه‌گيري: نتايج نشان مي‌دهد كه در نواحي نزديك به گسل‌هاي فعال شمال شرق ايران؛ تراكم گاز تورون، دو تا سه برابر حد مجاز است. همچنين مشخص شد كه درصدي از مناطق مسكوني مورد مطالعه كه در معرض دوز جذبي موثر ساليانه بيشتر از حد مجاز قرار دارند، براي رادون برابر 20 درصد و براي تورون برابر با 54 درصد مي‌باشد. تراكم بالاي رادون و تورون در منازل مسكوني منطقه، بيانگر نقش موثر گسل‌هاي فعال در توليد گازهاست و مي‌تواند احتمال ابتلا به بيماري‌هاي ريوي را افزايش دهد.

Background: Active faults are actually the most important factor in the entry of radon and thoron to the surface of Earth. The location of residential areas on these faults is one of the main reasons for increasing the concentration of these radioactive gases in them. Materials and Methods: By using RTM1688, the concentration of Radon and Thoron was measured in 200 houses in rural residential areas placed on the active faults in Northern Khorasan in the north-east of Iran. Results: Radon measurements range was registered from 12Bqm-3 and 188 Bqm-3 with an average of 75.43 Bqm-3. The highest annual effective dose in samples was 5.45 mSv and the lowest was 0.35 mSv with an average of 2.187mSv. The range of Thoron was registered between 0.0 Bqm-3 and 840Bqm-3 with an average of 325.48 Bqm-3. The highest annual effective dose in samples was 21.17 mSv and the lowest was 0 mSv with an average of 8.20 mSv. Conclusion: The results show that in close areas to active faults of north-east of Iran the concentration of Thoron and Radon is two to three times more than the safe level. It was found that 20 percent of residential areas are subject to annual effective dose greater than the limit for radon and 54 percent for Thoron. The high concentration of Thoron and Radon in these areas show that the active faults play the main role of producing of these gases which may increase of lung diseases. Key words: Radon, Thoron, active fault, annual effective absorption dose