تحليل روابط اجتماعي-انساني در فضاهاي مسجد مدرسه هاي دوره قاجار قزوين بر اساس رويكرد نحو فضا

در دوره معاصر روش هاي مختلفي براي تحليل فضاي معماري به كار گرفته شده است. روش اسپيس سينتكس كه در فارسي به «نحو فضا» ترجمه شده است، قرابت موضوعي و مفهومي به شيوه دسته بندي واژه ها در ادبيات دارد كه آن را نحو مي نامند. مطابق نظريه چيدمان فضايي، ترتيب قرارگيري فضاها در كنار يكديگر، تاثيري مستقيم بر نحوه استفاده از فضاها دارد. روش اسپيس سينتكس، بيشتر در حوزه شهرسازي به كار گرفته مي شود، اما از آنجاكه شهر از بناهاي داخلش جدا نيست، در اين مقاله از اين روش در حوزه معماري بهره گرفته شده است. اين پژوهش به صورت توصيفي- تحليلي نوشته شده و پس از توضيح چگونه خواندن و ترسيم نمودار توجيهي، با توجه به روابط، چيدمان فضايي براي مسجد- مدرسه ها تنظيم شده است. جامعه آماري شامل مسجد- مدرسه هاي شهر قزوين به نام هاي سردار و صالحيه است كه در دوره قاجار بنا شده اند و با روش استدلال استنتاجي، به نحو فضايي آن ها پرداخته شده است.اهميت انجام اين پژوهش، شناسايي ارزش هاي روابط اجتماعي و تاثير آن ها در طراحي معماري است و هدف نهايي،اثبات وجود رابطه ميان فضاهاي مسجد- مدرسه هاي دوره قاجاريه براساس روابط اجتماعي است. بررسي نمودارها نشانگر تراكم نظام گردشي در بناست. همچنين مطابق اين نمودارها فضاهاي مفصلي و مركزي، عوامل اصلي ارتباط دهنده فضاها هستند. در اين مقاله، نظام گردشي ارتباطي و مدول پنهان مسجد- مدرسه هاي دوره قاجار به دست مي آيد.