بررسي و گزينش رگه هاي بين المللي تريتيكاله بر پايه صفات زراعي و مورفوفيزيولوژيك

به منظور ارزيابي و گزينش ارقام تريتيكاله با عملكرد بيشتر و صفات مطلوب زراعي و فيزيولوژيكي، سي ژن نمون (ژنوتيپ) دريافتي از مركز بين المللي تحقيقات ذرت و گندم (سيميت) مكزيك، آزمايشي در قالب طرح آلفالاتيس در دو تكرار و در سه ايستگاه تحقيقاتي كرج، مشهد و بيرجند در سال زراعي 1389-1390 اجرا شد. نتايج به دست آمده از تجزيه واريانس مركب، تاثير ژن نمون بر عملكرد دانه و بيشتر صفات را در سطح احتمال 1 درصد معني دار نشان داده كه بيانگر واكنش متفاوت ژن نمون­ها است. ضريب هاي همبستگي بين صفات مختلف نشان داد كه عملكرد دانه همبستگي مثبت و معني­داري با صفات انتقال مواد يعني انتقال دوباره مواد نورساختي (فتوسنتزي)، كارايي ساقه در انتقال ذخاير به دانه و نيز وزن دمگل (پدانكل)، درازاي دمگل و وزن ميانگره دوم داشت. با استفاده از رگرسيون مرحله­اي دو صفت انتقال دوباره و درازاي دمگل به ترتيب بيشترين تاثير را بر عملكرد دانه نشان دادند، به طوري كه اين دو صفت در مجموع (533 /0 (R2=از تغييرات عملكرد را توجيه كردند. بر پايه نمودار چندضلعي ژن نمون هاي 20،23 و 29 در سه محيط جزو مطلوب ترين بودند. با ترسيم باي پلات ژن نمون در صفت، عملكرد دانه با صفت انتقال دوباره، بيشترين رابطه را داشت. بر اين پايه ژن نمون 23 با شجره IRON_2/5/DISB5/3/S…BAGAL_2//FARAS_1 و ژن نمون هاي رگه خواهري (سيسترلاين) 29 و 28 با شجره LIRON_2/5/DISB5/3/SPHD/PVN//YOGUI... و ژن نمون 20 با شجره DAHBI_6/3/ARDI_1/TOPO 1419//ERIZO… با دارا بودن انتقال دوباره بيشتر و عملكرد بالاتر مشخص و گزينش شدند. بنابراين به نظر مي­رسد از صفت انتقال دوباره مي­توان به عنوان معياري براي گزينش رگه (لاين)­هاي تريتيكاله استفاده كرد.