مطالعه پنج اثر منتخب از سفال نيشابور مربوط به قرون 2 تا 4 هـ.ق. در تطبيق با انديشه هاي هنر مينيمال

The Study of 5 Selected Works of 9th to 11th Century AD Nishapur Pottery Comparing with Minimalism Ideas

در ميان سفالينه هاي مكشوفه از نيشابور مربوط به قرون 2 تا 4 هـ.ق.، مي توان آثاري را يافت كه جنبه هاي زيبايي شناسي متفاوتي نسبت به سايرين دارند. در اين آثار، كاربرد زياد تزيينات، رنگ هاي پرطراوت ديده نمي شود و از لحاظ طرح و نقش با ساير آثار رايجِ زمانه خود متفاوت اند. وجود فضاي خالي، سكون و آرامش در سطح كار، برخلاف آثار گذشته نقش مهمي در آنها ايفا مي كند و در يك جمله، گويي در شيوه تزيين شان ويژگي هاي مينيماليستي دارند. در اين پژوهش، پنج اثر سفالين كه به روش نمونه گيري غيراحتمالي وضعي انتخاب و موردمطالعه و تطبيق با انديشه هاي هنر مينيمال قرار گرفته اند، منتخبي از سفالينه هاي نيشابورند كه ويژگي هاي يادشده را به نمايش مي گذارند. پژوهش به روش توصيفي- تحليلي با رويكرد تطبيقي به انجام رسيده و هدف اصلي آن، شناخت ويژگي هاي زيبايي شناختي هنر ايراني در تطبيق با انديشه هاي هنر معاصر است. به دنبال پاسخ گويي به اين سوال است كه وجوه مشترك آثار منتخب سفال نيشابور با ويژگي هاي زيبايي شناسانه هنر مينيمال كدام است؟ اهميت شناسايي و معرفي ظرفيت هاي هنرهاي ايراني و نقش آنها در تحولات هنر معاصر از ضرورت هاي انجام اين تحقيق است. پژوهشگران پرسش نامه اي محقق ساخته را با روش دلفي در اختيار چند تن از اساتيد هنر دانشكده هنر شاهد قرار داده تا حضور انديشه هاي هنر مينيمال در هركدام از سفالينه ها مشخص گردد. سپس با كمّي كردن اطلاعات، ميزان اين تطبيق را ارايه نموده اند. يافته هاي تحقيق نشان داد كه اين آثار ميزان تطبيق قابل توجهي بين 78 تا 84 درصد با انديشه هاي هنر مينيمال دارند. بنابراين مي شود آنها را به عنوان نمونه هاي هنر مينيمال در دوران قبل از ظهور مينيماليسم يعني حدود 900 سال پيش از پيدايش آن قلمداد كرد. دليل تشابه بين آنها را مي توان وجود ايده هاي مشترك، مباني زيبايي شناسي مشابه و گرايش به ساده سازي ذكر كرد. بنابر نتايج، از ميان انديشه هاي هنر مينيمال، دو ويژگي كاهش رنگ و سادگي فرم و عدم استفاده از فرم هاي متعدد به طور همزمان بيش از بقيه و به صورت 100 درصدي در اين سفالينه ها وجود دارند.

Among multiple discovered Nishapur pottery works of 9th to 11th century AD, there are samples which differ from the others in aesthetic aspects. Their creators may have followed other aesthetic rules presumably. In these cases, there are not lots of ornamentation, vibrant colors and prevalent motifs of their period. And also empty spaces and a kind of stillness play an important role in them unlike previous ones. In short, minimalist characteristics have been applied in their embellishment. The 5 pottery works which are selected by purposive sampling and compared with the ideas of minimalism in this study are selections of this Nishapur potteries group which indicate the aforementioned characteristics. In this article, which has been done through descriptive-analytical method with comparative approach, it is tried to answer this question that whether the Nishapur selected pottery works correspond with aesthetic features of minimalism. The researchers classified the ideas of minimal art on the basis of Loredana Parmesani’s thoughts at first into 18 and then into 10 categories and then provided a self-made questionnaire based on Delphi method of sampling and distributed them among 5 art faculty members of Shahed University in order to determine the amount of correspondence between these pottery works and minimalism ideas. Afterwards, the percentage of correspondence was presented by quantifying the information. The results of this study clarify that the amount of correspondence between these pottery works and minimalism ideas is significant and about 78% to 84%. Therefore, they can be considered as minimalist artworks about 900 years before minimalism emergence. It is necessary to mention that all of the 10 properties don’t exist even in very famous minimalism works entirely. Considering this 900-year difference between these two phenomena indicated that the reasons of this similarity have mutual ideas, similar aesthetic rules and tendency to simplification and reduction. The results also indicated that among the minimalism Ideas, 2 properties of “simple form and non-use of multiple forms simultaneously” and “minimum color” exist more in the samples with one hundred percentage. The results also emphasize on the importance and necessity of recognition of Iranian culture and art in order to identify its aesthetic criteria.