بررسي ميزان تريگونلين و شاخص‌هاي رشد در محيط كشت تقويت شده با ورمي‌كمپوست و كود شيميايي در گياه شنبليله ايراني (Trigonella foenum-graecum L.)

Evaluating the amount of trigonelline and growth factors on the medium reinforced with vermicompost and chemical fertilizer in Iranian fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.)

در این پژوهش اثر سطوح مختلف كود شیمیایی و ورمی‌كمپوست بر شاخص‌های عملكرد و نیز مقدار ماده مؤثره كاهنده قند خون (تریگونلین) در گیاه شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) برای مصارف خانگی و دارویی بررسی شد. این آزمایش در قالب طرح كاملاً تصادفی با دو تیمار و پنج تكرار در مقایسه با گروه شاهد، به‌صورت گلدانی و در فضای آزاد اجرا شد. تیمارها شامل كود شیمیایی NPK در سه سطح 5، 10 و 15 گرم و كود ورمی‌كمپوست به نسبت حجمی 10، 20 و 30 درصد و گلدان‌های شاهد از خاك باغچه بدون هیچ تیماری بودند. شاخص‌های ارتفاع گیاه، تعداد برگ، طول برگ، وزن خشك و وزن تر اندام هوایی و مقدار تریگونلین برگ مورد اندازه‌گیری و بررسی قرار گرفت. نتایج بدست‌آمده نشان داد كه افزایش سطوح ورمی‌كمپوست و كود شیمیایی تأثیر افزایشی در مورد صفات رویشی و ماده تریگونلین دارند. نتایج نشان داد كه غلظت تریگونلین در تیمار ورمی‌كمپوست 30% (8/2698 میلی‌گرم در كیلوگرم ماده خشك)، وزن خشك اندام‌هوایی در تیمار 15 گرم كود شیمیایی (46/5 گرم)، وزن تر اندام هوایی در تیمار 15 گرم كود شیمیایی (85/196 گرم) و ورمی‌كمپوست 30% (65/193 گرم) و طول برگ در تیمار 15 گرم كود شیمیایی (55/1 سانتی‌متر) و ورمی‌كمپوست 30% (52/1 سانتی‌متر) بیشتر از سایر تیمارها بود. به‌طور كلی تیمار 15 گرم كود شیمیایی و 30% حجمی ورمی‌كمپوست بهترین تیمارها از نظر افزایش غلظت تریگونلین و فاكتورهای رشد رویشی بودند. از این‌رو با توجه به مضرات كودهای شیمیایی و با رویكرد كشاورزی پایدار استفاده از ورمی‌كمپوست در كشت متابولیك گیاه شنبلیله توصیه می‌شود.

This research was aimed to study the effects of different levels of fertilizer and vermicompost on performance indicators and the amount of hypoglycemic active ingredient (trigonelline) in fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) for domestic and pharmaceutical uses. The experiment was conducted in a completely randomized design with two treatments and five replicates in comparison with the control group. The treatments consisted of three levels of NPK fertilizer (5, 10 and 15 grams) and vermicompost (10, 20 and 30% by volume), and the control pots containing garden soil with no treatments. The plant height, leaf number, leaf length, dry weight, fresh weight, and the amount of trigonelline were measured and evaluated. Our results showed that high levels of vermicompost and fertilizer increased the growth characteristics and the amount of trigonelline. According to the results, the highest concentration of trigonelline, shoot dry weight, shoot fresh weight, and leaf length were recorded for the treatments of 30% vermicompost; 15 g fertilizer; 15g fertilizer and 30% vermicompost; and 15 g fertilizer and 30% vermicompost, respectively. In general, 15g chemical fertilizer and 30 % by volume of vermicompost were the best treatments to increase the concentration of trigonelline and growth factors. Thus, to avoid the hazards of chemical fertilizers, the use of vermicompost is recommended for the cultivation of Fenugreek.