بررسي كاربرد ميكوريز بر صفات فيزيولوژيكي گياه كتان (Linum usitatissimum L.) تحت تنش فرابنفش

Application effects of mycorrhiza on physiological traits of flax (Linum usitatissimum L.) under UV stress

در بین انواع مختلف میكوریز، میكوریز آربوسكولار، رایج‌ترین نوع همزیستی مسالمت‌آمیز بین میكروارگانیسم‌های خاكزی و گیاهان می‌باشد كه اهمیت اكولوژیك و اقتصادی فراوانی دارد. پرتو UV به‌دلیل افزایش تولید گونه‌های فعال اكسیژن به‌عنوان یك عامل ایجادكننده‌ تنش‌های اكسایشی شناخته شده‌است. موضوع این تحقیق بررسی كاربرد میكوریز بر صفات فیزیولوژیكی گیاه كتان (Linum usitatissimum L.) تحت تنش فرابنفش بود. گیاهان كتان در دو گروه میكوریزی و غیرمیكوریزی در شرایط 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریكی با دمای محیطی 18 تا 29 درجه سانتی‌گراد كشت داده شدند. گیاهان میكوریزی با مایه تلقیح حاصل از كشت Glomus etunicatum و Glomus versiforme آغشته شدند. 21 روز بعد از كشت، یك سری از گلدان‌ها به‌عنوان شاهد انتخاب شده و بقیه به مدت 14 روز و هر روز به مدت 1 ساعت تحت تنش UV-B (با طول موج 312 نانومتر) قرار گرفتند. این آزمایش در قالب طرح كاملاً تصادفی شامل سه تیمار میكوریزی (دارای G. etunicatum، G. versiforme و بدون میكوریزا)، دو تیمار UV (با UV و بدون UV) و سه تكرار انجام شد. نتایج نشان داد كه میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی، میزان قند محلول و میزان پروتئین محلول در گیاهان تحت تیمار UV-B نسبت به شاهد كاهش یافت و این كاهش در نمونه‌های میكوریزی كمتر از نمونه‌های غیرمیكوریزی بود. از سوی دیگر، فعالیت آنزیم‌های پاداُكسایشی تحت تأثیر تابش فرابنفش افزایش یافت؛ به‌نحوی كه این افزایش در گیاهان میكوریزی بیشتر از نمونه‌های غیرمیكوریزی بود. همچنین آنالیز داده‌ها نشان داد كه میزان مالون‌دی‌آلدئید در گیاهان تحت تابش UV-B نسبت به شاهد افزایش یافت. این افزایش در نمونه‌های میكوریزی كمتر از نمونه‌های غیرمیكوریزی بود. بنابراین با بررسی مطالب فوق نتیجه‌گیری شد كه پرتو UV-B اثرات زیان‌باری بر روی رقم شاهین‌دژ دارد و همزیستی میكوریزی با دو گونه قارچی فوق می‌تواند از برخی جهات این تنش را تا حدودی تخفیف دهد. همچنین مشاهده شد كه تأثیر مثبت همزیستی در حضور گونه Glomus versiforme بهتر از گونه Glomus etunicatum می‌باشد.

Among the different types of mycorrhizas, arbuscular mycorrhiza is the most common peaceful type of symbiosis between the land microorganisms and plants with a great economic and ecological importance. On the other hand, UV irradiation is known to cause oxidative damage to plants by triggering an increased level of production of reactive oxygen species (ROS). The objective of the present investigation was to study the effects of mycorrhiza on physiological traits of flax (Linum usitatissimum L.) under UV stress. The flax plants were grown in two mycorrhizal (M) and non-mycorrhizsal (NM) groups with a diurnal regime of 16 hour light and 8 hour dark at 18-29°C.  Mycorrhizal plants were colonized by inoculum obtained from Glomus versiforme and Glomus etunicatum culture. They were divided after 21 days of growth. One set of pots served as the control, and the other set was treated with UV radiation (312nm) for 1 hour each day for 14 days. The study was conducted in a completely randomized design including three mycorrhizal treatments (with G. etunicatum, G.versiforme and without mycorrhiza), and two UV treatments (with UV and non-UV) in three replications. Results showed that chlorophyll a and chlorophyll b content was significantly reduced in treated plants in comparison with the control. This decrease was less obvious in mycorrhizal plants as compared with non-mycorrhizsal samples; however, antioxidant enzymes activity increased when plants were irradiated with UV light. This increase was more dramatic in mycorrhizal plants samples than non-mycorrhizsal ones. In addition, results showed that malondialdehyde content was increased when plants were irradiated with UV light. This increase was more dramatic in non-mycorrhizsal samples than mycorrhizsal ones. According to the obtained results, it is concluded that UV-B stress has serious effects on Shahin-dezh cultivar and mycorrhizal symbiosis with the two fungi species can somewhat reduce this stress. Furthermore, colonization with Glomus versiforme resulted in better ameliorative effects on plants in comparison with Glomus etunicatum.