بررسي تأثير تراكم و تنش رطوبتي بر خصوصيات رشد، عملكرد و درصد روغن گياه دارويي گشنيز (Coriandrum sativum L.)

Effects of plant density and water stress on growth characteristics, yield and oil content of Coriander (Coriandrum sativum L.)

گیاهان برای دستیابی به رشد و عملكرد مناسب در شرایط تنش رطوبتی (دیم تا نیمه‌آبی) نیاز به تراكم كشت مطلوب دارند. به‌منظور بررسی تأثیر رژیم آبیاری و تراكم بوته بر خصوصیات رشد، عملكرد و درصد روغن گیاه دارویی گشنیز (Coriandrum sativum L.) آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی پردیس كشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی كرمانشاه اجرا شد. آزمایش به‌صورت كرت‌های خردشده در قالب طرح پایه بلوك‌های كامل تصادفی در سه تكرار طراحی شد. كرت‌های اصلی شامل زمان آبیاری (بدون آبیاری (دیم)، آبیاری در مرحله ساقه رفتن، آبیاری در مراحل ساقه رفتن + گلدهی و آبیاری در مراحل ساقه رفتن + گلدهی + پرشدن دانه) و كرت‌های فرعی شامل تراكم بوته (10، 30، 50 و 70 بوته در مترمربع) بودند. نتایج این مطالعه نشان داد كه اثر زمان آبیاری و تراكم بر عملكرد زیست توده، عملكرد دانه، تعداد دانه در چتر و وزن هزاردانه معنی‌دار شد. بیشترین عملكرد زیست‌توده (در دو بار آبیاری در مراحل ساقه رفتن + گلدهی و تراكم 50 بوته در مترمربع) و عملكرد دانه (در سه بار آبیاری در مراحل ساقه رفتن + گلدهی + پرشدن دانه با تراكم 30 بوته در مترمربع) به‌ترتیب با 9/542 و 2/246 گرم در مترمربع بدست آمد. بیشترین تأثیر زمان آبیاری بر تعداد دانه در چتر (45% افزایش نسبت به شرایط دیم) و بیشترین تأثیر تراكم بوته بر تعداد چتر در بوته (7/44% كاهش 10 بوته نسبت به 70 بوته در مترمربع) بدست آمد. در این آزمایش درصد روغن تحت تأثیر تیمارها قرار نگرفت. به‌طور كلی، این مطالعه نشان داد كه گیاه گشنیز در شرایط دیم دارای عملكرد مناسبی بوده و با افزایش هر دور آبیاری حدود 16% بر عملكرد دانه اضافه شده است.

To achieve the appropriate growth rate and yield in water stress condition, an optimal plant density is of great importance. In order to evaluate the effect of irrigation regimes and plant density on growth characteristics, yield, and oil content of coriander (Coriandrum sativum L.), an experiment was conducted at the research farm of the Agriculture and Natural Resources Campus, Kermanshah, Iran, during 2012-2013. The study was performed in a split plot arrangement based on a randomized complete block design (RCBD) with three replications. The main plots were irrigation regimes (1- no irrigation (rainfed), 2- one time irrigation at stem elongation stage, 3- two times irrigation at stem elongation + flowering stages and 4- three times irrigation at stem elongation + flowering + seed formation stages), and the sub-plots were plant density (10, 30, 50 and 70 plants.m-2). The results of analysis of variance showed that the effect of irrigation regimes and plant density were significant for biomass, grain yield, number of grains per umbel, and 1000-grain weight. The highest biomass yield was obtained for two times irrigation at stem elongation + flowering stages with 50 plants.m-2. Three times irrigation at stem elongation + flowering + seed formation stages with 30 plants.m-2 led to the highest grain yield. The irrigation regimes had the highest effect on the number of seeds per umbel (45% increase compared to rainfed conditions); however, plant density had the highest effect on the number of umbels per plant (44.7% decreases at a density of 10 compared to 70 plants.m-2). In this experiment, the oil content was not affected by treatments. Generally, this study showed that coriander had appropriate performance at rainfed condition, and the grain yield increased to 16% with increasing of irrigation interval.