عملكرد رويشي و اسانس مرزه سهندي (Satureja sahendica Bornm.) تحت تأثير ورمي‎كمپوست و رقابت تاج‌خروس وحشي (Amaranthus retroflexus L.)

Vegetative and essential oil yields of savory (Satureja sahendica Bornm.) affected by vermicompost and redroot pigweed (Amaranthus retroflexux L.) competition

با توجه به اهمیت مدیریت علف‌های هرز، نحوه تأمین حاصلخیزی خاك و زراعت ارگانیك گیاهان دارویی، در این تحقیق تأثیر سطوح تیمارهای مختلف تغذیه‌ای بر رشد و عملكرد كمّی و كیفی مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) در شرایط رقابت با علف هرز تاج‌خروس وحشی (Amaranthus retroflexux L.) مطالعه شد. آزمایش به‌صورت فاكتوریل بر پایه طرح بلوك‌های كامل تصادفی با سه تكرار در سال‌های 1391-1389 در ایستگاه اسماعیل‌آباد مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین اجرا شد. تیمارهای تغذیه‌ای شامل: NPK به همراه محلول‌پاشی ریزمغذی‌ها (CF)، ورمی‎كمپوست 4 تن در هكتار (V4)، ورمی‌كمپوست 2 تن در هكتار+‎‎ ‎‎ورمی‌تی 40 لیتر در هكتار (V2T) و سطوح تراكم علف هرز نیز شامل: تراكم صفر، 6، 12 و 18 بوته در مترمربع (به‌ترتیب W0، W6، W12 و W18) بود. نتایج نشان داد در سال اول آزمایش، تأثیر كود بر وزن سرشاخه و تأثیر علف هرز بر میزان اسانس (p<0.05) و وزن سرشاخه (p<0.01) معنی‌دار گردید. در مجموع دو سال، تأثیر سطوح علف هرز بر وزن خشك علف هرز در سطح 1% تفاوت معنی‌دار داشته است. بیشترین درصد اسانس مرزه از تیمار ورمی‌كمپوست 2 تن‎+‎ ورمی‌تی در شرایط بدون علف هرز حاصل گردید. در اسانس تولیدی 16 تركیب شناسایی شد كه تیمول، پارا-سیمن و گاما-ترپینن مهمترین آنها بودند. نتایج تجزیه اسانس نشان داد كه تیمار 4 تن كود ورمی‌كمپوست و عدم وجود علف هرز، تیمول بیشتری را تولید كرد. با وجود این، حضور علف هرز تاج‌خروس میزان تولید پارا-سیمن در اسانس مرزه را افزایش و تولید تیمول را كاهش داد.

Regarding to the important role of weed management, soil fertility and organic farming of the medicinal plants, in this research, the effect of different levels of redroot pigweed (Amaranthus retroflexux L.) density on growth and yield of sahendi savory (Satureja sahendica Bornm.) was studied in several fertility regimes including vermicompost with complete and decreased amount of conventional fertilizers. Experiment was carried out using randomized complete block design with factorial arrangement of treatments with three replicates in Esmaeil Abad Station of Agriculture and Natural Resoursec Research Organization of the Qazvin province during 2010-2012. Fertility factors included NPK plus micro nutrients spraying in first and second year (CF), vermicompost (4 t/ha) in first year (V4), vermicompost (2 t/ha)in first year plus liquid vermitea(40 L/ha) in second year (V2T). Redroot pigweed density levels included 0, 6, 12, and 18 plants per square meter (W0, W6, W12 and W18). Results showed that in first year main effect of fertilizer on shoot weight, and main effect of weed interference on essential oil (p<0.05) and shoot weight (p<0.01) were significant. Weed dry weight significantly (p<0.01) was influenced by weed density in both years of the experiment. The highest percentage of savory essential oil was obtained at 2 t/ha vermicompost+vermitea in no weed treatment. Sixteen compounds were identified in the essential oil of savory of which thymol, р-cymene and γ-trepinene were the most important ones. According to the results of the essential oil analysis, treatment of 4 t/ha vermicompost in weed free condition increased thymol production. However, thymol decreased and р-cymene increased in response to the existence of weeds.