تأثير ويتامين B1 و هورمون IBA بر ريشه‌زايي و رشد سلول‌هاي كورتكس ريشه‌هاي نابجاي قلمه‌هاي رزماري (Rosmarinus officinalis L.) در شرايط كشت هيدروپونيك

The effect of vitamin B1 and IBA on rooting and cortex cells growth of adventitious root in Rosmarinus officinalis L. cuttings under hydroponic media

گیاه رزماری (Rosmarinus officinalis L.) از لحاظ زینتی و دارویی دارای ارزش زیادی می‌باشد. مطالعه وضعیت رشد و آناتومیك این گیاه در مرحله ریشه‌زایی قلمه‌ها اهمیت دارد. در این پژوهش، تأثیر جداگانه و همزمان ویتامین B1 (تیامین) و ایندول‌بوتیریك اسید (IBA) بر رشد طولی، ریشه‌زایی و ساختار آناتومیك ریشه‌های نابجای قلمه‌های رزماری در محیط كشت هیدروپونیك مطالعه گردید. تركیب تیمارها با استفاده از آزمایش فاكتوریل به‌صورت 9 تركیب تیماری حاوی سه سطح از دو ماده IBA و ویتامین B1 تعیین گردید. تیمارها به مدت دو هفته در شرایط استاندارد نور، دما و رطوبت بر قلمه‌ها اعمال شد. سپس با استفاده از مقطع‌گیری عرضی و رنگ‌آمیزی مضاعف، وضعیت آناتومیك ریشه از لحاظ مقطع عرضی، رشد سلول‌های كورتكس، تراكم ریشه‌های فرعی و تارهای كشنده با استفاده از میكروسكوپ نوری و همچنین رشد طولی قلمه‌ها مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد كه تیمارهای جداگانه و همزمان B1 و IBA به خوبی بر رشد طولی، مورفولوژی و آناتومی قلمه‌های رزماری در مرحله ریشه‌زایی تأثیر معنی‌دار داشت. به هر حال نتایج نشان دادند كه ویتامین B1 بیشتر تأثیر بر رشد ریشه داشته است و هورمون اكسین (IBA) با تحریك تقسیم سلولی در دایره محیطیه می‌تواند ریشه‌زایی را در قلمه‌ها تحریك كند. بنابراین كاربرد همزمان این دو ماده، به‌خوبی و به‌طور چشمگیری بر تكثیر و رشد گیاه زینتی و دارویی رزماری تأثیر معنی‌دار داشته و از این دو ماده می‌توان در شرایط تجاری و مزرعه نیز استفاده نمود و حتی می‌توان در مورد سایر گیاهان زینتی كه مشكل تكثیر دارند نیز استفاده نمود.

    Rosemary (Rosmarinus officinalis L.) is of great value as an ornamental and medicinal plant. Therefore, studying the growth, morphological and anatomical parameters of rosemary cuttings in rooting stage is of utmost importance. In recent research, the separate and combined effects of Indole 3- Butyric acid (IBA) and vitamin- B1 (thiamine) on growth, rooting and anatomical structure of adventitious roots in Rosmarinus officinalis cuttings were investigated under hydroponic conditions. A factorial experiment was implemented using nine combined treatments including IBA and vitamin B1 at three levels. The treatments were applied on cuttings for two weeks under standard condition of light, temperature and humidity in hydroponic medium. Then, using cross-section method and double staining, the anatomy of root, in terms of cross-section, cortex cells growth and the density of secondary roots, were studied by a light microscope. Results showed that IBA application with or without B1 significantly affected the growth, anatomy and morphology of rosemary cuttings in rooting stage. However, our results clearly showed that vitamin B1 had an essential role on the growth of roots and IBA stimulated cell division in pericycle, causing the stimulation of rooting response of cuttings. According to he obtained results, the combined use of IBA and vitamin B1 showed significant effect on the propagation of rosemary as an ornamental and medicinal plant; therefore, their application could be recommended in commercial and farm conditions, and even in the case of other ornamental plants having difficulty propagating.