ارزيابي عملكرد، كمّيت و كيفيت اسانس گياه دارويي به‌ليمو (Lippia citriodora H. B. et K.) تحت استفاده مصرف متعادل كود و پليمر سوپرجاذب

Effect of balanced fertilization, biofertilizers and superabsorbent polymer on the yield and chemical compound characteristics of lemon verbena (Lippia citriodora H. B. et K.)

به‌لیمو (Lippia citriodora H. B. et K.) از گیاهان دارویی ارزشمندی است كه اسانس به‌عنوان عمده‌ترین تركیب شیمیایی آن دارای تركیب‌های مؤثره‌ای نظیر نرال و ژرانیال بوده و به‌صورت خام و فرآوری شده كاربرد وسیعی در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی دارد. در گیاهان دارویی تغذیه متناسب و بهینه با استفاده از نهاده‌های شیمیایی و زیستی تأثیر چشمگیری بر عملكرد و شاخص‌های فیتوشیمیایی مرتبط با عملكرد دارد. این پژوهش با هدف بررسی اثر مصرف متعادل كود (كوددهی براساس نتایج آزمون خاك) و پلیمر سوپرجاذب بر عملكرد و تركیب‌های شیمیایی گیاه به‌لیمو در قالب بلوك‌های كامل تصادفی با هفت تیمار و سه تكرار بشرح: T1: بدون كوددهی (شاهد)، T2: كوددهی براساس عرف زارع، T3: كوددهی براساس مصرف متعادل كود یا همان تجزیه خاك، T4: كود زیستی، T5: تیمار دوم + كود زیستی، T6: تیمار سوم + كود زیستی و T7: تیمار سوم + كود زیستی + پلیمر سوپرجاذب در دانشگاه تربیت مدرس در شرایط گلخانه انجام شد. نتایج این پژوهش نشان داد كه بین تیمارها از لحاظ كلیه پارامترها در سطح 1% اختلاف معنی‌دار وجود داشت. كمترین و بیشترین عملكرد تر گیاه به‌ترتیب مربوط به تیمارهای شاهد (6410 كیلوگرم در هكتار) و تیمار مصرف متعادل كود + كود زیستی + پلیمر سوپرجاذب (15435 كیلوگرم در هكتار) بود. به همین روال حداقل و حداكثر عملكرد برگ خشك در تیمارهای شاهد (702 كیلوگرم در هكتار) و تیمار مصرف متعادل كود + كود زیستی + پلیمر سوپرجاذب (1503 كیلوگرم در هكتار) بدست آمد. البته كمترین و بیشترین میزان اسانس در تیمارهای شاهد (4/7 كیلوگرم در هكتار) و تیمار مصرف متعادل  كود + كود زیستی (5/20 كیلوگرم در هكتار) حاصل شد. از نظر مجموع تركیب‌های اصلی ژرانیال و نرال تیمارهای شاهد و مصرف متعادل كود + كود زیستی به‌ترتیب با كسب مقادیر 2/41% و 27/52%، كمترین و بیشترین میزان را به خود اختصاص دادند.

Lippia citriodora H. B. et K. is a valuable medicinal plant whose extract, as its main chemical composition, has active components such as Geranial and Limonene widely used in pharmaceutical, food, cosmetic and health industries. In medicinal plants, balanced fertilization using chemical and biological inputs has great effect on yield and phytochemicals related to yield production. This study was conducted in the greenhouse of Tarbiat Modares University. In this experiment, seven treatments were performed in a completely randomized block design with three replications. The aim of this study was to investigate the effects of balanced fertilization and super-absorbent polymer on the chemical components and yield of Lippia citriodora. After planting and harvesting operations and growth performance measurements, essential oil was dehydrated by distilled water method using Clevenger and Sodium sulfate. Using gas chromatography and gas chromatography connected to spectrum, 15 compounds were determined in essential oil, consisting more than 90% of essential oil components. Results showed that there was a significant difference among treatments (p< 0.01). The lowest and highest fresh yield were related to control (6410 kg.ha-1) and balanced fertilization + bio-fertilizer + super-absorbent polymer (15435 kg. ha-1) treatments, respectively. The lowest and highest dry leaf yield were obtained in control (702 kg.ha-1) and balanced fertilization + bio-fertilizer + super-absorbent polymer (1503 kg. ha-1) treatments, respectively. The lowest and highest essential oil content was achieved in control (7.4 kg.ha-1) and balanced fertilization + bio-fertilizer + super-absorbent polymer (20.5 kg.ha-1) treatments, respectively. In terms of overall essential oil components, the minimum and maximum contents of Neral and Geranial were obtained in control and balanced fertilization treatments with 41.2% and 52.27%, respectively.