بررسي بلندمدت تغييرات مكاني و زماني شوري خاك در شبكه آبياري و زهكشي گرمسار

Long term Evaluation of temporal and spatial changes in soil salinity (Garmsar irrigation and drainage network)

شوري خاك منجر به كاهش جذب آب توسط گياه و كاهش پوشش گياهي مي‌گردد و كنترل اين پديده مستلزم مديريتي مناسب همراه با نظارت بر تغييرات مكاني و زماني شوري از گذشته تا به امروز است. در اين پژوهش، تغييرات زماني و مكاني شوري خاك در شبكه آبياري و زهكشي گرمسار از سال 1986 تا 2013 با استفاده از پنج شاخص ماهواره‌اي و داده‌برداري زميني بررسي شد. تغييرات زماني نسبت مساحت اراضي در سه‌طبقه شوري كم، متوسط و زياد در طي اين سال‌ها در انتهاي دو دوره كشت پاييزه و بهاره موردبررسي قرار گرفت و با استفاده از آزمون آماري من‌كندال نوع روند تغييرات تعيين شد. همچنين، روند تغييرات مقدار شاخص‌هاي شوري خاك در هر پيكسل تعيين و پهنه‌بندي تغييرات شوري استخراج شد. نتايج به‌دست‌آمده نشان داد در انتهاي دوره كشت پاييزه با احتمال 95 درصد، روند تغييرات نسبت مساحت اراضي با شوري كم، متوسط و زياد به ترتيب كاهشي، افزايشي و افزايشي و در انتهاي دوره كشت بهاره، روند تغييرات نسبت مساحت اراضي با شوري كم‌وزياد به‌مانند دوره كشت پاييزه به ترتيب كاهشي و افزايشي و براي اراضي با طبقه شوري متوسط روند مشخصي به دست نيامد. نقشه پهنه‌بندي شوري خاك توليدشده نشان داد مناطق شمالي، غربي و جنوبي دشت گرمسار در معرض خطر افزايش شوري و قسمت‌هايي از شمال شرق و مركز كه داراي شبكه آبياري فرعي بوده، در طي اين سال‌ها شوري روند كاهشي داشته است. مساحت كل اراضي موردبررسي در اين پژوهش برابر با 16 هزار هكتار است كه در طي اين سال‌ها مساحت اراضي در طبقه شوري كم حدود 5/6 هزار هكتار كاهش و در طبقه شوري متوسط و شوري زياد به ترتيب حدود 5/4 هزار هكتار و دو هزار هكتار افزايش يافته است.

Salinity is a phenomenon that does not satisfy the crop water requirement and leads reduction vegetation. To control of this phenomenon requires appropriate management and monitoring of spatial and temporal salinity variations from the past to the present In this study the spatial and temporal changes of soil salinity of irrigation and drainage network located in Garmsar, Iran, is investigated from 1986 to 2013. For this purpose, using satellite images and ground data, temporal changes of field area ratio are studied in three salinity levels of low, medium and high at the end of fall and spring planting period during these years by and five satellite indexes. Finally trend of changes is determined using MannKendal test. Also determined the trend of changes the value of each salinity index’s pixel by MannKendall test and zoning changes the salinity was extracted Results show that with a probability of 95%, at the end of fall planting period the trends of area ratio of fields with low, medium and high soil salinity are decreasing, increasing and increasing, respectively. At the end of spring planting period, trends are similar to fall planting period for fields with low and high levels and medium level shows no significant trend. Also zone classification of soil salinity show that north, south and west regions of Garmsar plain are at the risk of increasing salinity during the time and the northeast and central regions that have secondary irrigation network presents a decreasing trend in soil salinity. During considered years, of the total 16 thousand ha areas, fields with low soil salinity decrease around 6.5 thousand ha and the areas of fields with medium and high salinity increase around 4.5 thousand ha and 2 thousand ha, respectively, in this region.