تأثير سيستم‌هاي مختلف تغذيه‌اي بر عملكرد اندام هوايي و اسانس گياه دارويي آويشن دنايي (Thymus daenensis Celak)

The effect of different nutrition systems on aerial parts and essential oil yield of Thymus daenensis Celak

به‌منظور بررسی روشهای مختلف تغذیه‌ای و تأثیر آن بر گیاه آویشن (Thymus daenensis Celak)، تحقیقی در سال‌های زراعی 1386 تا 1389، در ایستگاه تحقیقاتی شهید فزوه وابسته به مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان انجام شد. آزمایش به‌صورت كرت‌های یكبار خرد شده در زمان (چین)، در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی با 3 تكرار و چهار سیستم كوددهی شامل كودهای شیمیایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم خالص در سه سطح 100=N، 50=P، 50=K؛ 150=N، 100=P، 100=K و 200=N، 150=P، 150=K كیلوگرم در هكتار، به‌عنوان سیستم كوددهی متداول، كود دامی در چهار سطح 5، 15، 25 و 35 تن در هكتار، به‌عنوان سیستم كوددهی زیستی، تلفیق كودهای شیمیایی (كیلوگرم در هكتار) و دامی در 4 سطح 80=N، 64=P، 64=K همراه 5 تن كود دامی؛ 60=N، 48=P، 48=K همراه 15 تن كود دامی؛ 40=N، 32=P، 32=K همراه 25 تن كود دامی و 20=N، 16=P، 16=K همراه 35 تن كود دامی در هكتار، به‌عنوان سیستم كوددهی تلفیقی، و شاهد (بدون كود) به اجرا درآمد. نتایج نشان داد كه عملكرد خشك اندام هوایی و بازده اسانس در روش تغذیه تلفیقی نسبت به سایر روشها بالاتر بود. همچنین چین اول بیشترین عملكرد خشك اندام هوایی و بازده اسانس را در مقایسه با چین دوم داشت. در مجموع 3 سال آزمایش، چین اول تیمار تلفیقی (مخلوط 25 تن كود دامی به همراه 40=N، 32=P و 32=K كیلوگرم در هكتار) در سال دوم، بالاترین عملكرد خشك اندام هوایی (78/2597 كیلوگرم در هكتار) و بازده اسانس (63/81 كیلوگرم در هكتار) را به خود اختصاص داد. بر این اساس عملكرد اندام هوایی و بازده اسانس به‌ترتیب 73/112 و 32/163 درصد نسبت به شاهد افزایش داشت. براساس نتایج، همبستگی مثبت و معنی‌داری بین عملكرد خشك و نسبت وزن خشك به تر، درصد و بازده اسانس مشاهده شد. بدین ترتیب می‌توان به اثر تركیب كودهای شیمیایی و دامی به‌عنوان یك منبع تغذیه مناسب برای گیاه و همچنین به‌عنوان عامل اساسی در اصلاح ساختار خاك اشاره نمود.

In order to study the effects of different methods of soil fertilization on thyme (Thymus daenensis Celak), a research was carried out during 2007- 2010 in Research Center for Agriculture and Natural Resources, Esfahan. The experiment was laid out as a split plot in a randomized complete block design with three replications. The treatments were four fertilizing systems including NPK in three levels of N=100, P=50 and k=50, N=150, P=100 and k=100, N=200, P=150 and k=150 in conventional cropping systems, four levels of manure fertilizer (5, 15, 25 and 35 ton/ha) in organic method, and combination of chemical and manure fertilizers in four levels (N=80, P=64 and k=64 Kg/ha with 5 ton/ha manure fertilizer, N=60, P=48 and k=48 Kg/ha with 15 ton/ha manure fertilizer, N=40, P=32 and k=32 Kg/ha with 25 ton/ha manure fertilizer, N=20, P=16 and k=16 Kg/ha with 35 ton/ha manure fertilizer in intermediate nutrition management and control. Based on the results, shoot dry yield and oil yield in intermediate nutrition treatment were higher as compared to other treatments.Also the highest shoot dry yield and oil yield was obtained from the first harvesting stage. The first harvesting stage of intermediate nutrition treatment (combination of 35 ton/ha manure and NPK= 40- 32- 32 Kg/ha) in the second year, had the highest amount of shoot dry yield and oil yield (2597.78 and 81.63 kg/ha, respectively). Therefore, in comparison with control, shoot dry yield and oil yield increased by 112.73% and 163.32%, respectively. A positive and significant correlation was observed between shoot dry yield and oil yield, essential oil percentage and dry weight to wet weight ratio. Consequently, the combination of NPK and manure fertilizers could be recommended as a suitable nutrition source for plant as well as the improvement of soil structure.