خاصيت دوركنندگي و دوام اسانس اكاليپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.) و شيشه شور (Callistemon viminalis (Gaertn.) G.Don) روي چند گونه سوسك محصولات انباري

Repellent activity and persistence of essential oils from Eucalyptus camaldulensis Dehnh. and Callistemon viminalis (Gaertn.) G.Don on some species of stored-product beetles

شپشه آرد (Tribolium confusum Jacquelin du Val)، شپشه گندم (Sitophilus granarius L.) و شپشه دندانه‌دار (Oryzaephilus surinamensis L.) از مهمترین آفات انباری محسوب می‌شوند، به همین منظور اثر دوركنندگی اسانس اكالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh) و شیشه‌شورCallistemon viminalis (Gaertn) روی حشرات فوق مورد بررسی قرار گرفت. استخراج اسانس از برگ‌های خشك اكالیپتوسو شیشه‌شور با استفاده از دستگاه كلونجر به روش تقطیر با آب انجام شد. برای بررسی قدرت دوركنندگی اسانس‌ها از بویایی‌سنج Y شكل استفاده شد. غلظت‌های 4 تا 10 میكرولیتر از هر اسانس در 50 میكرولیتر از استون روی 2 گرم گندم در بازوی تیمار بویایی‌سنج بكار برده شد. بالاترین میزان دوركنندگی اسانس اكالیپتوس و شیشه‌شور در غلظت‌های مورد استفاده به‌ترتیب 90% و 70% برای شپشه آرد، 60% و 35% برای شپشه گندم و برای شپشه دندانه‌دار 60% و 53% مشاهده شد. اسانس‌ها روی شپشه آرد اثر دوركنندگی بیشتری نسبت به شپشه گندم و شپشه دندانه‌دار داشتند. در غلظت 71/35 میكرولیتر بر لیتر هوا دوام یا نیمه عمر اسانس اكالیپتوس (79/3 روز) و شیشه‌شور (34/4 روز) روی شپشه آرد بدست آمد كه اختلاف معنی‌داری با هم نداشتند، اما روی شپشه گندم دوام اسانس اكالیپتوس (40/4 روز) به‌طور معنی‌داری بیشتر از اسانس شیشه‌شور (15/2 روز) بود. این نتایج نشان می‌دهد كه اسانس‌های فوق در محیط‌های سربسته با وجودی كه در غلظت‌های پایین اثر دوركنندگی قابل توجهی دارند اما این تركیب‌ها بسیار كم دوام بوده و با سرعت بیشتری تجزیه می‌شوند.

Tribolium confusum Jacquelin du Val., Sitophilus granarius L. and Oryzaephilus surinamensis L. are the most important stored-product pests on stored wheat. This research was aimed to investigate the repellency effect of Eucalyptus camaldulensis Dehnh. and Callistemon viminalis (Gaertn.) G.Don essential oils against the above mentioned insects. Essential oils were obtained from dry leaves of Eucalyptus camaldulensis Dehnh. and Callistemon viminalis (Gaertn), subjected to hydrodistillation using a modified Clevenger. The Y-tube olfactometer bioassay was used to test the repellency of essential oils. Different concentrations of essential oils (4-10 µl) were prepared by dissolving in 50 µl acetone and mixing with 2 g wheat kernels. The highest repellency of E. camaldulensid and C. viminalis essential oils were obtained at concentration levels of 90% and 70% for T. confusum, 60% and 35% for S. granarius and 60% and 53% for O. surinamensis, respectively. Results indicated that the essential oils were more repellent to T. confusum as compared to S. granariu and O. surinamensis. At a concentration of 35.71 µl/l. air, the half-life time of E. camaldulensis essential oils (3.79 days) was as long as C. viminalis (4.34 days) on T. confusum. The persistence of E. camaldulensis essential oils (4.40 days) was significantly longer than that of C. viminalis (2.15 days) on S. granarius. Findings indicated that the tested essential oils in protected areas had substantial repellency even at low concentrations; however, they were less persistent compounds, broken down more quickly.