اثر سطوح مختلف رطوبتي، زئوليت طبيعي وكودهاي زيستي (نيتروكسين و بيوفسفر) بر برخي صفات فيزيولوژيكي، عملكرد و ميزان اسانس بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.)

The effect of different levels of soil moisture, zeolite and biofertilizers on physiological characteristics, yield and essential oil of dragonhead (Dracocephalum moldavica L.)

به‌منظور بررسی اثرات سطوح مختلف رطوبتی خاك، زئولیت و كودهای بیولوژیك بر خصوصیات فیزیولوژیكی، عملكرد و اسانس گیاه دارویی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.)، این تحقیق در سال 1389 و در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه تهران انجام شد. آزمایش به‌صورت اسپلیت فاكتوریل در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی در 4 تكرار اجرا گردید. عامل اصلی شامل سه سطح مختلف رطوبتی (آبیاری تا رساندن به 90%، 60% و 30% ظرفیت مزرعه) و عامل فرعی شامل دو سطح زئولیت (عدم مصرف زئولیت و مصرف 2 گرم به ازای هر كیلوگرم خاك) و 4 سطح كودهای زیستی (شاهد، نیتروكسین، بیوفسفر و تركیب كودهای نیتروكسین و بیوفسفر) در نظر گرفته شد. بالاترین مقادیر صفات غلظت كلروفیل كل، كلروفیل a، كلروفیل b، محتوی نسبی آب برگ و عملكرد اسانس مربوط به تیمار 90% ظرفیت مزرعه بود، ولی بیشترین مقادیر پرولین، قندهای محلول و درصد اسانس به تیمار 30% ظرفیت مزرعه اختصاص یافته بود. بیشترین مقادیر صفات فیزیولوژیكی، درصد و عملكرد اسانس، از تیمار تركیب نیتروكسین و بیوفسفر حاصل گردید. اثرات متقابل سطوح رطوبتی در زئولیت در كودهای زیستی، تأثیر معنی‌داری بر روی غلظت كلروفیل كل، كلروفیل a، كلروفیل b، محتوی آب نسبی برگ، درصد و عملكرد اسانس داشت. بالاترین مقدار عملكرد اسانس مربوط به تیمار 60% ظرفیت مزرعه در مصرف زئولیت در تركیب نیتروكسین و بیوفسفر و همچنین تیمار 90% ظرفیت مزرعه در مصرف زئولیت در تركیب نیتروكسین و بیوفسفر بود. نتایج این تحقیق نشان داد كه تنش خشكی ملایم (60% ظرفیت مزرعه) با مصرف زئولیت و تركیب نیتروكسین و بیوفسفر، به‌منظور بدست آوردن بیشترین عملكرد اسانس در گیاه بادرشبو مناسب می‌باشد.

To study the effect of different levels of soil moisture, zeolite and biofertilizers on physiological characteristics, yield and essential oil of medicinal plant Dracocephalum moldavica L., this research was performed in 2010 at Tehran university research greenhouse. For this purpose, a factorial split-plot experiment in RCBD with 4 replications was used. In this study the main plots included different soil moisture levels (90%, 60% and 30 % FC) and subplots consisted of two levels of zeolite (zero, 8gr 4kg-1 soil) along with four levels of biofertilizers (without biofertilizer, nitroxin, biphosphorous, nitroxin+biphosphorous). Results showed that the highest amount of total, a and b chlorophylls, relative water content and yield of essential oil were obtained through %90 FC, but the highest  amount of solution carbohydrates, proline and percentage of essential oil were obtained through %30 FC. The maximum amount of studied physiological traits as essential oil percentage and essential oil yield were obtained from application of nitroxin+biophosphorous. Interaction effects of soil moisture, zeolite and biofertilizers showed significant differences among different treatments on amount of a, b and total chlorophyll, relative water content, percentage and yield of essential oil. The maximum amount of oil yields were obtained from zeolite application and combination of nitroxin+biphosphorous and 60% FC and treatment of no consumption of zeolite and combination of nitroxin+biphosphorous with 90% FC. It could be concluded that moderate drought stress (60% FC) with application of zeolite and combination of nitroxin+biphosphorous is beneficial for Dragonhead essential oil yield.