مطالعه كمّيت و كيفيت اسانس، عملكرد و اجزاء عملكرد هفت ژنوتيپ گل‌محمدي (Rosa damascena Mill.) در استان فارس

The quantity and quality of essential oil, yield and yield components of seven genotypes of rose (Rosa damascene Mill.) in Fars Province

به‌منظور شناسایی بهترین ژنوتیپ گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) در استان فارس، آزمایش مزرعه‌ای در قالب طرح بلوك‌های كاملاً تصادفی با 7 تیمار و 3 تكرار انجام شد. صفت‌هایی نظیر تعداد گل در یك بوته، وزن تر گل، عملكرد در هكتار، وزن تر گلبرگ، نسبت وزن تر گلبرگ به وزن تر گل، تعداد گلبرگ، قطر گل و مدت گلدهی، وزن اسانس در هكتار بر روی 7 ژنوتیپ گل‌محمدی (فارس 1، فارس 2، داراب 1، داراب 2، داراب 3، استهبان 1 و میمند) در استان فارس مورد بررسی قرار گرفتند. برای بدست آوردن اسانس از روش تقطیر با آب استفاده شد و تركیب‌های اسانس نیز از روش كروماتوگرافی گازی (GC) و كروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) بدست آمد. تجزیه‌های آماری نیز توسط نرم‌افزار SAS و Jamp4 انجام شد. نتایج مقایسه میانگین تیمارها نشان داد كه تیمار داراب 1، میمند و فارس 2، دارای بیشترین عملكرد در هكتار و تعداد گل در بوته بود و میمند و فارس 2 بیشترین میزان اسانس را نشان دادند. نتایج همبستگی بین صفات نیز همبستگی مثبت و معنی‌داری را بین عملكرد در هكتار و تعداد گل در بوته نشان داد كه باعث افزایش میزان اسانس شدند. بررسی كیفیت اسانس نیز نشان داد كه بیشترین تركیب‌های بدست آمده در این آزمایش مربوط به سیترونلول، نرال و ان- نونادكان بود كه به‌ترتیب در داراب 1، داراب 3 و استهبان 1 مشاهده شدند.

In order to identify the best genotypes of rose (Rosa damascene Mill.), a field experiment was conducted in a randomized completely blocks design with seven treatments and three replications. Flower number, flower fresh weight, yield, petal fresh weight, petal to flower fresh weight ratio, petal number, flower diameter, flowering period, essential oil weight were investigated for seven genotypes of rose (Fars1, Fars2, Darab1, Darab2, Darab3, Estahban1, Meymand). Essential oil was obtained by distillation method and essential oil composition was determined by GC and GC/MS. Data analysis was performed by SAS and Jamp4. According to the results of mean comparisons, the highest yield and flower number were recorded for Darab1, Meymand and Fars2, while the highest amount of essential oil was obtained for Maymand and Fars2. A positive and significant correlation was also found between yield and flower number, leading to the increased essential oil. Citronellol, neral, and n-nonadecane were identified as the major components of the essential oil, respectively found in Darab1, Darab3, and Estahban1.