ذاتيات انسان و نقش آن در علوم انسانيبررسي تطبيقي ديدگاه آيت اللّه مصباح و آبراهام مزلو

Human Innate Features and their Role in Human Sciences: A Comparative Study of Ayatollah Mesbah and Abraham Maslow

در حوزه انسان شناسي، دو رويكرد عمده «انسان شناسي فلسفي» و «انسان شناسي تجربي» دنبال مي شود. اين پژوهش به دنبال آن است كه آراي دو انسان شناس معاصر را به نمايندگي از اين دو رويكرد درباره ذاتيات انساني مقايسه كرده، آثار اشتراكات و اختلافات مبنايي آنها را در علوم انساني بررسي كند. ازاين رو از ميان فيلسوفان مسلمان آراي آيت اللّه محمدتقي مصباح متكي بر منابع اسلامي و حكمت متعاليه، و از ميان روان شناسان انسان گرا آراي آبراهام هارولد مزلو متكي بر فلسفه رمانتيك، فلسفه اگزيستانسياليسم و ديدگاه تجربه گرايي را مدنظر قرار داده است. اين پژوهش در نتيجه گيري، متوجه اشتراكات محدود و ظاهري و اختلافات بسيار و ريشه اي اين دو متفكر درباره اين مسايل اساسي شده است؛ به گونه اي كه اختلافات يادشده موجب گرديده تا ايشان در مقام توصيف پديده هاي انساني، تبيين روابط ميان آنها، تعيين موضوعات و مسايل تحقيق، و انتخاب ابزار و منابع شناخت، به گونه متفاوت بينديشند، و در مقام دستور و تعيين هنجارهاي رفتاري نيز در ارزش گذاري، سياست گذاري، و توصيه نسبت به رفتارها و مسايل انساني، داوري هايي متعارض داشته باشند.

In the anthropology sphere, two major approaches are pursued: “philosophical anthropology” and “empirical anthropology”. The present study aims at comparing the ideas of two contemporary anthropologists as the representatives of these two approaches in regard with human’s innate features, investigating the effects of their basic commonalities and differences. Accordingly, the views of Ayatollah Muhammad Taqi Mesbah, among Muslims philosophers, based on Islamic sources and transcendental theosophy, and the views of Abraham Harold Maslow, among humanist psychologists, based on romantic philosophy, existentialism and empiricism were considered. In the result section, the present research has found limited and apparent commonalities as well as many basic differences between these two thinkers regarding the abovementioned issues, in a way that the differences has caused them to think differently in describing humane phenomena, explaining their relations, specifying the subjects and issues of research, and choosing tools and sources of recognition. Besides, they have different judgments in ordering, specifying behavioral norms, values, policies, and advising humane behaviors and issues.