هدف علوم انساني اسلامي از منظر علامه طباطبايي

The Goal of Islamic Human Sciences in Allama Tabatabaʹʹi’s View

هدف هايي كه محققان براي پژوهش در علوم انساني برمي گزينند، نقش بسزايي در چگونگي تدوين، انتخاب روش و تعيين نوع مسايل علوم انساني دارند. هدف از تحقيق تا حدي به ماهيت موضوع از طرفي، و به انگيزه ها و ارزش هاي مورد قبول محقق از طرف ديگر، وابسته است. ديدگاه متفاوت محققان اسلامي درباره ماهيت موضوع و همچنين اتخاذ ارزش هاي اسلامي مورد قبول ايشان، علوم انساني اسلامي را تا حدي متفاوت با علوم انساني موجود به منصه ظهور مي رساند. علامه طباطبايي به عنوان يكي از بارزترين متفكران اسلامي، در برخي مسايل علوم انساني نظريه پردازي كرده است. توجه به رويكرد ايشان و همچنين دقت در قرايني كه در «نظريه اعتباريات» ايشان وجود دارد، ما را به اين امر رهنمون مي كند كه علوم انساني از منظر ايشان بر «علوم عملي» قابل تطبيق اند و در نتيجه هدف نهايي علوم انساني، ارايه بايدها و نبايدهايي براي تحقق نظام آرماني اسلامي است؛ نظامي كه در آن شرايط براي تكامل فرد و جامعه به طور مطلوب و طبق آموزه هاي ارزشي دين مبين اسلام فراهم است. پس از منظر ايشان، علاوه بر تبيين و تفسير، انتقاد و ارايه هنجارهاي مطلوب نيز به منظور ترسيم نظام آرماني در زمره اهداف علوم انساني قرار مي گيرند.

The goals chosen by researchers for doing research in human sciences have considerable role in the way the issues are selected, compiled and specified in human sciences. The goal of a research is dependent somewhat on the nature of the subject and somewhat on the motivations and values accepted by the researcher. The different views of Islamic researchers on the nature of the subject as well as adoption of Islamic values accepted by them make Islamic human sciences manifest somehow different from existing human sciences. Allama Tabatabaʹi, as one of the prominent Islamic thinkers, has theorized in some issues pertaining to human sciences. Considering his approach and scrutiny in evidences existing in his “theory of relative things” guide us into the idea that human sciences, in his view, can be conformed with “practical sciences”; and consequently, the final goal of human sciences is presenting musts and must nots for realization of Islamic ideal system – a system wherein the conditions are ready for perfection of the individual and society in a favorite form and according to value teachings of Islam. In Allama’s view, thus, in addition to explanation and interpretation, criticism and presenting desirable norms fall under the category of goals of human sciences in order to delineate the ideal system.