بررسي اثر مايه تلقيح ازتوباكتر، آزوسپريلوم و سودوموناس و محلول‌پاشي كود نيتروژنه بر كارايي مصرف كود و رشد تريتيكاله

Evaluation of effects of Azotobacter, Azospirillum and Psedomunas inoculation and spraying of nitrogen on fertilizer use efficiency and growth of Triticale

سابقه و هدف: در بين عناصر غذايي مهم براي توليد، نيتروژن به‌عنوان يك عنصر غذايي مهم براي رشد و توليد شناخته شده است. كمبود نيتروژن فعاليت آنزيمي، رشد و نمو سلولي و كلروپلاست را محدود نموده و عملكرد ماده خشك را كاهش مي‌دهد. گرچه نيتروژن عنصر غذايي مهم براي توليد است ولي ورود مقادير بيش‌تري از كود نيتروژن در محيط مي‌تواند يك سري مشكلات جدي محيطي همانند آلودگي محيطي را ايجاد نمايد. كود‌هاي شيميايي در تركيب با كودهاي آلي مي‌تواند با افزايش ماده آلي خاك و بهبود خصوصيات خاك، عملكرد را افزايش دهد. بررسي اثرات تلقيح بذر با ازتوباكتر، آزوسپريلوم، سودوموناس و زمان محلول‌پاشي نيتروژن بر رشد و كارايي مصرف كود تريتيكاله براي رسيدن به حداكثر عملكرد و سودمندي اقتصادي تريتيكاله در محيط‌هاي خاص مهم است. ولي به‌نظر مي‌رسد كه بررسي‌هاي كمي در مورد اثرات ناشي از كاربرد كود نيتروزن و كودهاي زيستي بر رشد تريتيكاله وجود دارد. با در نظر گرفتن موارد فوق، بررسي حاضر به اثرات ناشي از تلقيح بذر تريتيكاله با ازتوباكتر، آزوسپريلوم و سودوموناس و زمان محلول‌پاشي نيتروژن بر رشد و كارايي مصرف كود پرداخته است. مواد و روش‌ها: آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده علوم كشاورزي دانشگاه محقق اردبيلي در سال زراعي 1391 اجرا گرديد. فاكتورهاي مورد بررسي شامل تلقيح بذر با باكتري در چهار سطح (عدم تلقيح به‌عنوان شاهد، تلقيح بذر با ازتوباكتر كروكوكوم استرين 5، آزوسپريلوم ليپوفروم استرين OF و سودوموناس پوتيدا سويه 9) و محلول‌پاشي كود نيتروژنه در چهار سطح (عدم محلول‌پاشي، محلول‌پاشي در مرحله چكمه‌زني، مرحله ظهور سنبله و مرحله پر‌شدن دانه) از منبع اوره بود. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه محلول‌پاشي كود نيتروژنه و تلقيح بذر با باكتري‌هاي محرك رشد تاثير معني‌داري در سطح احتمال يك درصد بر شاخص‌هاي رشدي، عملكرد و اجزاي عملكرد داشت. بيش‌ترين مقادير ماده خشك كل، سرعت رشد نسبي، سرعت رشد محصول و شاخص سطح برگ در بذور گياهان تلقيح‌شده با ازتوباكتر و محلول پاشي كود نيتروژنه در مرحله چكمه‌زني و كم‌ترين اين مقادير در عدم تلقيح بذر و عدم محلول پاشي به‌دست آمد. بالاترين عملكرد، اجزاي عملكرد، كارايي مصرف كود، از تيمار تلقيح بذر با ازتوباكتر همراه با محلول‌پاشي در مرحله چكمه‌زني به‌دست آمد. نتيجه‌گيري: به‌نظر مي‌رسد به‌منظور افزايش اين صفات مي‌توان پيشنهاد نمود محلول پاشي با كود نيتروژنه در مرحله چكمه‌زني در تلقيح بذر با ازتوباكتر به‌كار برده شود.

Background and objectives: Among various nutritional requirements for production, nitrogen is known to be an essential element for plant growth and development. Nitrogen deficiency limits cell division, chloroplast development, enzyme activity and reduces dry matter yields. Although nitrogen is the key element in increasing of productivity, but large rates of fertilizer N loss to the environment could cause a serious environmental problem such as groundwater contamination. Chemical fertilizers combined with organic manures result in increase of soil organic matter, improvement of soil properties and increase of crop yield. Determination of the effects of Azotobacter, Azospirillum and Psedomunas inoculation and spraying time of nitrogen on fertilizer use efficiency and growth of triticale is very important to maximize yield and economic profitability of triticale production in a particular environment. Moreover, it seems that there is little investigation about the combined effects of nitrogen fertilization and bio fertilizer on growth of Triticale. Considering the above facts, the present study was performed to know the effects of Azotobacter, Azospirillum and Psedomunas inoculation and spraying time of nitrogen on fertilizer use efficiency and growth of Triticale. Materials and methods: A factorial experiment was conducted based on randomized complete block design with three replications in research farm of the Faculty of Agriculture, University of Mohaghegh Ardabili in 2012. Treatments were: seed inoculation with plant growth promoting rhizobacteria in four levels containing (without inoculation as control, seed inoculation with Azotobacter chroococcum strain 5, Azospirillum lipoferum strain OF, Psedomunas putida strain 9 and spraying nitrogen fertilizer in four levels (without spraying as control, spraying in boot stage, ear emergence, grain filling period) from urea. Results: Results indicated that spraying of nitrogen fertilizer × seed inoculation with PGPR had significant effects on growth indices, yield and yield components at 0.01 probability level. The highest values of total dry matter, crop growth rate and relative growth rate and leaf area index were observed in inoculated plants with Azotobacter chroococcum × nitrogen spraying in boot stage and the lowest were recorded in non seed inoculation and without spraying. Maximum of yield and yield components, fertilizer use efficiency were obtained in seed inculation with Azotobacter chroococcum × nitrogen spraying in boot stage. Conclusion: It seems that in order to increase these traits, is suggested nitrogen spraying in boot stage × seed inoculation with Azotobacter.