بررسي رويكرد سياسي-نظامي انگلستان در خوزستان و مواضع دولت ايران در قبال آن در عصر قاجاريه

A Study on Political-military Approach of British Government in Khuzestan and the Positions of Iran Government toward it in Qajar Period

انگلستان بعد از رنسانس و انقلاب صنعتي، به علت نياز به مواد اوليه ارزان و بازار فروش براي كالاهاي توليد شده اقدام به نفوذ اقتصادي-سياسي در برخي از كشورها كرده و آن‌ها را به مناطق نفوذ خود تبديل كرد. همچنين با نفوذ سياسي – اقتصادي در همسايگانش، تلاش مي‌كرد از هند به‌عنوان مهم‌ترين مستعمره‌اش حفاظت كند. همسايگي ايران با هندوستان باعث شد انگليس با ايران رابطه برقرار كند. اهميت استراتژيكي ايران، مسيله ارتباطي و نفت باعث شد انگلستان در خوزستان دخالت كند و همين مسيله موجب مقاومت قواي نظامي و انتظامي ايران عليه انگلستان به‌منظور حفظ تماميت ارضي و دفع بيگانه شود؛ اين پژوهش در نظر دارد سياست‌هاي انگلستان در خوزستان و برخورد قواي ايران با آنان را موردبررسي و تحليل قرار دهد. نتايج تحقيق كه با روش توصيفي – تحليلي انجام‌گرفته، بيانگر آن است كه انگليسي‌ها براي حفظ مرزهاي هندوستان، با انعقاد قراردهايي غيرعادلانه، تسلط بر رودخانه كارون و دست‌يابي به نفت خوزستان، با نفوذ سياسي و اقتصادي و تهديد و دخالت‌ نظامي، قصد داشت اين منطقه نفت‌خيز و حاصل‏خيز را از ايران جدا كند تا حاشيه‌اي امن براي مستعمرات خود در حوزه خليج‌فارس و هندوستان ايجاد كند. در مقابل نيروهاي نظامي - انتظامي و مردمي ايران تا حد توان به مقابله با قواي انگلستان پرداختند.

After renaissance and industrial revolution, Britain launched to influence many nations in order to meet its needs for low-cost raw material and market to sell the products. Besides, through political- economic in India neighbor countries, United Kingdom tried to protect it as its most precious colony. Due to its neighborhood with India, Iran was of particular interest to Britain. The strategic importance, transporting corridor and oil were the reasons of British presence in Iran, which in turn led to the resistance of Iranian troops in Khuzestan so as to defend its territorial integrity. This article focuses on British policies in Khuzestan and the consequent Angelo- Persian battles. Results of the research, achieved through a descriptive-analytical method, suggest that British troops, with the aim of securing India’s borders, attempted to separate this oil rich province from Iran by making unfair pacts, domination on the Karun river and reaching to the Khuzestan oil as well as political and economic influencing and threating to launch military action to make a buffer zone for its colonies in Persian gulf and India regions. For all that, Iranian civilians and armed forces defended against UK troops till their last breath.