فرصت نهادي يا فرصت تصوري؟ معرفي و بررسي انتقادي رهيافت تبييني كورزمن به انقلاب اسلامي ايران

Institutional Opportunity or Imagined Opportunity?: Introduction and Criticism on Kurzman’s Theory about Iran’s Islamic Revolution

هدف اصلي اين مقاله معرفي و  نقد يكي از بديع‌ترين تبيين‌ها از انقلاب اسلامي ايران توسط كورزمن جامعه‌شناس غربي بوده است. نقطه عزيمت كار او ايضاح و نقادي يكي از نحله‌هاي اصلي تئوري‌هاي انقلاب، موسوم به "تحليل ‌توكويلي" از انقلاب‌هاست كه بر اساس آن، زماني‌ كه فرصت‌هاي نهادي و ساختاري (مثلاً شكنندگي و آسيب‌پذيري دولت در قبال فشار سياسي مردمي) با فرصت‌هاي ادراك‌شده (آگاهي عموم از فرصت‌هاي موجود براي اعتراض موفقيت‌آميز) انطباق پيدا ‌كنند، وقوع انقلاب‌ها محتمل مي‌شوند؛ و در واقع وقوع انقلاب بر اساس چنين انطباقي تبيين مي‌شود. اما كورزمن نشان مي‌دهد كه اين هم‌سويي ممكن است هميشه رخ ندهد.؛ كما اينكه به اعتقاد برخي صاحب‌نظران در مورد انقلاب اسلامي چنين اتفاقي نيافتاد و تصور مردم از توانايي‌هاي خودشان در قياس با قابليت‌هاي سركوب و كنترل حكومت با يكديگر همخواني نداشتند. اين مقاله ضمن ايضاح موضع تئوريك كورزمن در قبال انقلاب ايران، به بيان نقاط قوت و ضعف اين ديدگاه در تبيين انقلاب‌ها پرداخته است.

This article aims to introduce and criticize Kuzerman’s theory (1996) on Iran’s Islamic revolution. The starting point of Kurzman’s theory is mainly based on an analysis about revolutions developed by Alexis de Tocqueville. According to such an analysis, the emergence of revolutions becomes more likely upon the convergence and combination of these two key determinants: institutional and structural opportunities (such as the state’s weakness against the nation’s political pressure) and perceived opportunities (such as public awareness of existing opportunities for successful protests). However, Kurzman (1996) argues that such an analysis cannot explain all revolutions. The case of Iran’s Islamic revolution has been addressed as an example to support this argument.