مراحل تربيت انسان اخلاقي با تاكيد بر نقش اراده

انسان مختار آفريده شد و اراده ابزاري براي تحقق اختيار اوست. اختيار براي آدمي امكان گزينش يا ترك فعل را مهيا مي‌كند و اراده آدمي اين انتخاب را محقق مي‌سازد. قرارگرفتن در مسير تربيت صحيح احتياج به اراده قوي دارد. مقاله حاضر با هدف شناسايي عوامل ضعف و قوت اراده و بررسي مراحل تربيت انسان اخلاقي تدوين شده است. اين مقاله از نوع مقاله‌هاي كيفي است كه به شيوه تحليلي‌استنباطي، نخست با نگاهي فلسفي به تحليل مبنايي از مراحل تحقق اراده در انسان مي‌پردازد و پس از مشخص‌شدن جايگاه اراده، راهكارهايي براي تربيت انسانِ بااراده بيان مي‌كند. در تحقق فعل و اراده انسان، قواي مدركه و شوقيه و عامله نقش دارند و به ترتيب مي‌توان از علت‌هاي ضعف و قوت اراده در سه حوزه شناختي و گرايشي و رفتاري سخن گفت. در بخش شناختي علت‌ ضعف اراده، به‌كارنگرفتن صحيح عقل در تشخيص پديده‌ها و در مديريت خيال است. در بخش گرايشي، لذت سبب كشش اراده به‌سمت انجام فعل است و لذت دروغين نقش بسزايي در ضعف اراده دارد و در بخش رفتاري تمرين و پيدايش عادت به ثبات اراده كمك مي‌كند. درمجموع، مراحل تربيت انسان اخلاقي براساس سه بخش بيان‌شده، به ترتيب شامل مرحله انسان متفكر و سپس انسان متذكر و درنهايت انسان عامل است.

Human being has been created with free will and will is a medium by which it is achieved. Free will lets man choose to perform some acts or abstain from them and his will is the one making the selecting possible. To be put in the right path of training, one requires having a strong free will. This article aims at identifying the weaknesses and strengths of the free will and analyzing the phases of manʹs moral education. It is a qualitative research which follows the analytical inferring method, and tries at first to fundamentally analyze the philosophical approach to the stages through which the human will is formed and then after determining the stand of the will, it suggests the strategies helpful to train determined human beings. While performing an act and as the result of will, the manʹs powers of perception, stimulation and operation get involved. The causes of willʹs weaknesses and strengths can be discussed from the three aspects of cognition, tendency and behavior. In the cognitive aspect, the weakness of will is caused by improper use of reason in inspecting different phenomena and controlling the imaginations. In the tendency aspect , pleasure is the forcing cause to drive the will toward the action and thus false pleasure plays a significant role in weakening the will. In behavioral aspect, exercise and developing habits help to have a consistent will. In general, the stages of manʹs moral education are described in three sections. They respectively include: intellectual, then stimulated and finally performing man.