قرآني‌ترين شهيد تاريخ در آيينه شعر پارسي از كسايي تا تجلي

The Quranic Martyr in the History of Persian Poetry from Kasayee Maroozi to Behbahani Tajali

مفسران بلند آوازه قرآن، با نقل حديثي از امام رضا ?در كتاب «عيون اخبارالرضا»، براين‌باورند كه مراد از ذبح عظيم در آيه 107 سوره صافات: «وَفَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ»، حسين‌بن علي ?است. وي ذبيح‌الله و ثارالله است كه قرباني شدنش در سال 61 ق تحقق يافت و بي‌گمان خدايي‌ترين و قرآني‌ترين شهيد تاريخ است. ازاين‌رو سرايندگان شعر و ادب پارسي، درباره بزرگي مقام و سترگي قيام خدايي و نيز شكوه و جاودانگي‌اش، سروده‌هاي تاثيرگذار و دل‌انگيزي به يادگار نهاده‌اند كه به‌طبع نگاهي قرآني و اهتمامي آييني است. برجسته‌ترين قطعه تاريخي كه سرايندگان پارسي‌گوي به آن پرداخته‌اند، قطعه بي‌همتاي عاشوراست كه با درخشش حسين? و ياران غيور و شورمندش در سرزمين كربلا رخ نمود. با نگاه به اين حماسه بزرگ و گرانبهاست كه شاعران پارسي‌سراي، زنجيره زريني از سرايندگي را شكل داده‌اند و شيواترين و شورانگيزترين اشعار عاشورايي را سروده‌اند. اين مقاله بر آن است تا شاعران و اشعار عاشورايي را درباره حضرت ثارالله‌ـ‌ آن اَبَر شهيد ايمان و قرآن‌ـ به‌گونه‌اي كلي و گزيده، از كسايي مروزي تا تجلي بهبهاني بيان و بررسي نمايد.

Quoting a Hadith from Imam Reza, distinguished interpreters of the Holy Quran argue that by “The Great Sacrifice” in the Holy Verse “And We sacrificed it with The Great Sacrifice”, the Holy Qur’an is pointing to Hussein b. Ali. He is “God’s Sacrifice” and “God’s Blood” whose sacrifice occurred in 61 A.H. Definitely he is the most spiritual and Quranic martyr in human history. Therefore, Persian poets and authors have created significant and influential poems on the magnitude of Imam Hussein’s spiritual uprising. The most outstanding historical theme addressed by various Persian artists is the unique issue of Ashura which was realized through the brilliant acts of Hussein and his loyal and valiant comrades in Karbala. Being inspired by this great and invaluable epic, Persian artists have created a prominent literature, including the most eloquent and exalting poems on Ashura. The present article aims to review Ashura literature, from Kasayee Maroozi to Behbahani Tajali.