مذهب در خراسانِ شده پنجم و ششم هجري

خراسان در سده پنجم و ششم از تركيب مذهبي خاصي برخوردار بود.منازعات مذهبي و درگيري بين مذاهب مختلف، ويژگي اصلي اين دوره است. تعصب غزنويان نسبت به اهل سنت، باعث سختگيري شديد نسبت به شيعيان گرديد. سياست هاي مذهبي حكومت سلجوقيان در تشديد اختلافات فرقه اي تاثير زيادي داشت. تعصبهاي فرقه اي عميدالملك كندري و خواجه نظام الملك طوسي باعث شد تا بين حنفيان و شافعيان رقابت هاي شديدي به وجود آيد. حمله غزها به خراسان موجب ويراني و كشتار شديدي گرديد؛ به دنبال اين حمله درگيريهاي شديد فرقه اي و مذهبي شكل گرفت. مذهب غالب، شافعي بوده، پس از آن مذهب حنفي كه مورد اعتقاد پادشاهان سلجوقي است، قرار داشته است. حنبليان در چند شهر به ويژه در هرات پيرواني داشتند. تا آنجا كه از منابع بر مي آيد،‌دانشنمد برجسته مالكي مذهبي در خراسان حضور نداشته است. شيعيان امامي از جايگاه خاصي برخوردار بوده، و برخي از دانشمندان برجسته شيعه در اين عصر مي زيستند. اسماعيليان در شهرهاي مختلف نفوذ زيادي داشته و همواره با دولت سلجوقيان، منازعات سياسي شديدي داشتند. همچنين تعداد اندكي از زيديان در خراسان مي زيستند. پيروان اديان مسيحيت و يهود نيز در خراسان، به صورت محدود مي زيستند و داراي مراكز عبادي خاصي بودند.