عوامل عيني و ذهني موثر بردرك ارزش زيبايي شناختي سيماي سرزمين

سابقه و هدف: تحقيقات اخير اهميت زيادي به ارزيابي ارزشي زيبايي شناختي سيماي مناظر طبيعي داده اند. برداشت افراد، برگرفته از خصوصيات ادراكي سيماي سرزمين متفاوت است و اين همان چيزي است كه در اين مطالعه به آن تجربه ي زيبايي شناختي يا درك ارزش زيبايي شناختي گفته مي شود. اين برداشت هاي مختلف در نتيجه تنوع موجود در سيماي مناظر و بر مبناي شكل، رنگ، بافت، ريتم، تناسب، توازن، تقارن، نظم، امتداد و پيوستگي متفاوت است. در اين مطالعه هدف شناسايي معيارهاي عيني و ذهني موثر بر درك ارزش زيبايي شناختي است. مواد و روش كار: اين پژوهش از نوع مرورى بوده كه به روش كتابخانه اي و با استفاده از مدارك و سوابق موجود، ضمن تحقيقي در خصوصي عتاصر تشكيل دهنده ي سيماي سرزمين ، اجزا و متغيرهاي هر عنصر را مورد بررسي قرار داده است. يافته ها: ارزيابان محيط زيست معمولا با استفاده از دو نگرش عيني و ذهني ارزش هاي زيبايي شناختي يك منطقه را مورد ارزيابي قرار مي دهند. در نگرش اول كيفيت بصري سيماي سرزمين با استفاده از ارزشي هاي فيزيكي و زيستي خود منظر از قبيل تنوع شكل زمين، پوشش گياهي، جنبه هاي آبي و عوارض انسان ساخت و در نگرش دوم براساس ديد انسان، درك و حس او از منظر تعريف مي شود. در نگرش دوم براساسي ديد انسان، درك و حسي او از منظر تعريف مي شود. نتيجه گيري: در اين مقاله انواع عوامل عيني (فيزيكي و زيستي) و ادراكي (ذهني) اثرگذار روي ارزش زيبايي شناختي سيماي سرزمين و نقش هر يك از اين عوامل بر ارجحيت يك منظر ارائه شده است و نتايج نشان داد كه توسعه مكاني سيماي سرزمين بدون ارزيابي مناسب از اثرات زيبايي شناختي، منابع طبيعي گردشگري مهم و داراي ارزش بالا را با مشكل مواجه ميسازد بنابراين شناخت انواع عوامل عيني و ذهني جهت ارزيابي صحيح ضروري به نظر مي رسد. كيفيت زيبايي شناختي نبايد تنها به عنوان ويژگي ذاتي يك شيء فيزيكي به حساب آيد، بلكه تمايز ذهن و طبيعت راه را براي ارج نهادن به نقش احساس در تخمين ترجيح زيبايي شناسي هموار ميسازد، در واقع تحليل زيبايي شناختي مي تواند با درجه اي از عينيت، بر مبناي ترجيحات عموم مردم سنجيده شود؛ بنابراين تلفيق دو رهيافت عيني و ادراكي ( ذهني) ميتواند به عنوان روشي جامع براي ارزيابي كيفيت زيبايي شناختي سيماي سرزمين به كار گرفته شود. با توجه به اين كه حس بصري بيشترين تأثير را روي كيفيت تجربه ي تفرجي افراد دارد بنابراين ارزيابي كيفيت بصري و زيبايي شناختي سيماي سرزمين بايد به عنوان يك بخش كاربردي در طرح هاي آمايش و مديريت سرزمين اعمال شود.