بررسي ويژگي هاي آناتوميكي و تركيبات شيميايي چوب درختچه استبرق Calotropis procera

سابقه و هدف: در اين پژوهش ويژگيهاي مورفولوژي و تركيبات شيميايي چوب درختچه استبرق با هدف كاربرد اين گياه در صنايع چوب و كاغذ مورد بررسي قرار گرفت. اين گونه به علت مقاوم بودن به خشكي و كاربردهاي زياد آن از جمله در صنايع لاستيك سازي، نساجي و دارويي و دارا بودن سه نوع الياف شامل الياف كلازين و الياف موجود در پوست و الياف تنه، مورد بررسي قرار گرفت. مواد و روشها: از منطقه جيرفت استان كرمان چندين پايه از اين گياه استحصال گرديد و جهت تعيين تركيبات شيميايي از ارتفاع يك سوم تنه نمونه برداري شد. بر اساس استاندارد. T257om-85 آيين نامه TAPPI آرد مورد نياز از تنه اين گياه تهيه گرديده و اندازه گيري درصد هولوسلولز، سلولز، ليگنين، خاكستر، مواد استخراجي محلول در استن و مواد محلول در آب داغ، براساسي استانداردهاي آيين نامه TAPPI انجام شد. جهت اندازه گيري ابعاد الياف گياه استبرق از قسمت تنه، پوست تنه، شاخه و پوست سرشاخه مطابق روش فرانكلين (1954) عمليات انجام گرديد و با استفاده از ميكروسكوپ نوري اندازه گيري صورت گرفت. مطالعات آناتومي نيز بر اساسي ليست انجمن بين المللي آناتومي چوب (IAWA)، بخش پهن برگان صورت گرفت. يافته ها: ميانگين طول الياف تنه و پوست سرشاخه اين درختچه به ترتيب 09/1 و 15mm برآورد شد. پوست سرشاخه اين گياه به طور قابل توجهي از الياف بلند برخوردار است و طول الياف تنه آن نيز در حد چوب صنوبر ميباشد. قطر فيبر، قطر حفره و ضخامت ديواره الياف تنه به ترتيب 5/37، 29 و 37/4 تعيين شد. ضرايب زيست سنجي الياف تنه، شامل ضريب رانكل، انعطاف پذيري و درهم رفتگي به ترتيب 65/30، 53/76 و 92/28 محاسبه شد. تركيبات شيميايي چوب تنه اين گياه شامل سلولز، ليگنين، مواد استخراجي محلول در استون، مواد محلول در آب داغ و خاكستر مورد بررسي قرار گرفت و به ترتيب 76/58، 6/25، 56/1، 5/6 و 66/1 درصد به دست آمد. نتيجه گيري: چوب تنه اين گونه مواد استخراجي و خاكستر كمي دارد اما درصد ليگنين آن قابل توجه مي باشد. درصد سلولز در اين گونه از مقدار معمول سلولز در پهن برگان و سوزني برگان بيشتر است. اين ويژگي يكي از موارد قابل توجه در صنايع كاغذسازي به لحاظ تأثير مستقيم آن در بازه خميرسازي مي باشد. با توجه به مناسب بودن الياف تنه و درصد سلولز زياد آن، تنه اين گونه مي تواند جهت استفاده در صنايع ليگنو سلولزي از جمله كاغذسازي مورد بررسي جامع قرار گيرد.