هنجارگريزي در ويس و رامين فخرالدين اسعد گرگاني

Deviation in “Vis and Rāmin” by Fakhruddin As'ad Gurgani

منظومه دلاويز ويس و رامين از داستان‌هاي روزگار اشكانيان است كه فخرالدين اسعد گرگاني از شاعران بزرگ سبك خراساني در ميان سال‌هاي ‌(432-446ه.ق) به بحر هزج آن را به نظم درآورده است. هنجارگريزي يكي از مؤثرترين شيوه‌هاي برجسته‌سازي و آشنايي‌زدايي فخرالدين در سرايش اين مثنوي است كه از اين رهگذر هم به توسعه زبان شعري و زيبايي كلام خود پرداخته و هم لذّت درك ادبي و تأمّل مخاطب را فزوني بخشيده است. اين پژوهش سعي دارد تا با روش توصيفيتحليلي در چارچوب مكتب ساختارگرايي و برمبناي الگوي هنجارگريزي ليچ به بررسي پنج نوع هنجارگريزي ‌(نحوي‌، آوايي‌، واژگاني‌، گويشي‌، زماني) در مثنوي ويس و رامين بپردازد. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه بسامد وقوع هنجارگريزي نحوي در سخن فخرالدين گرگاني‌، بيش از ساير هنجارگريزي‌هاست. هنجارگريزي آوايي‌، معنايي‌، واژگاني‌، زماني‌، گويشي به ترتيب در جايگاه‌هاي بعدي قرار گرفته‌اند و دو نوع هنجارگريزي سبكي و نوشتاري بسامد صفر در ويس و رامين داشته‌اند. در اين مقاله از پرداختن به هنجارگريزي معنايي چشم‌پوشي مي‌شود؛ زيرا اين گونه هنجارگريزي مجال فراخ‌تري براي ارائه‌، طلب مي‌كند و شايسته است در مقاله اي جداگانه به اين نوع هنجارگريزي پرداخته شود.

The charming VeisoRamin Masnavi is one of Ashkanian era stories that had been verified in BahreHazaj by Fakhrodin As’ad Gorgani, one of the great Khorasani style poets during years of 432 and 446 Hejri Ghamari. Norm escaping is one of the most effective ways of highlighting and defamiliarization of Fakhrodin in writing this Masnavi. He developed his poetry language and beauty of his words and also increased literary understanding and reflection of his audience through this way. The present study is trying to investigate five types of (lexical, syntactic, phonetic, dialectal, and temporal) norm escaping in VeisoRamin Masnavi by using descriptiveanalytic method in structuralism framework and base on Lich’s norm escaping model. The results of this study indicate that the frequency of lexical norm escaping occurrence in Fakhrodin Gorgani words is more than other norm escaping. Semantic, syntactic, phonetic, temporal, and dialectal norm escaping are located in the succeeding places respectively, and two types of style and writing norm escaping had zero frequency in VeisoRamin Masnavi. Discussing semantic norm escaping is ignored in the present article, because proposing this type of norm escaping needs more time and it deserves to be discussed in another article.