نهشته‌هاي آهن اُاُئيدي سازند كژدمي در بخش مركزي خليج فارس: محيط رسوبي و تغييرات سطح آب دريا

Oolitic Iron Deposits of Kazhdumi Formation in Central Persian Gulf: Depositional Environment and Sealevel Change

خصوصيات رسوب‌شناسي، محيط‌رسوبي و تغييرات سطح آب دريا در توالي زيرسطحي نهشته‌هاي آهن اُاُئيدي كرتاسه مياني در يكي از ميادين هيدروكربني بخش مركزي خليج فارس در اين مطالعه مورد بررسي قرار گرفته است. بررسي‌هاي انجام شده شامل پتروگرافي، آناليز پراش اشعه ايكس و آناليز اندازه با استفاده از دستگاه دانه‌بندي ليزري است. بررسي مغزه‌هاي اين توالي نشان مي‌دهد اين نهشته‌هاي زيرسطحي از پايين به بالا شامل آهك شيلي، شيل آهكي، ماسه‌سنگ با سيمان آهكي، شيل و سپس نهشته‌هاي آهن اُاُئيدي است. كاني‌شناسي غالب نهشته‌هاي آهن‌دار در بخش بالايي توالي شامل گوتيت، فسفات، كلسيت، كاني‌هاي رسي و سيدريت مي‌گردد. نتايج حاصل از اين آناليزها نشان داد كه اُاُئيدهاي مورد مطالعه در يك محيط دريايي كم‌عمق همراه با جريان‌هاي رفت و برگشتي كه به طور متناوب توفاني بوده، تشكيل شده است. عدم وجود آهك‌هاي باقي‌مانده در ساختمان اُاُئيدها، حضور فسيل‌هاي دريايي، تبديل توالي سيدريتي به گوتيتي در طول زمان و تقارن و گردشدگي اغلب دانه‌ها اين محيط رسوبي را تأييد مي‌نمايد. ته‌نشست مجدد شيل در بخش بالايي اين توالي و در نتيجه ايجاد لايه‌هاي ناتراواي شيل در بالا و پايين نهشته‌هاي آهن اُاُئيدي، اين توالي را از تغييرات ثانويه گسترده محفوظ داشته است. سطح آب دريا از ابتداي اين توالي به سمت لايه آهني كاهش داشته و پس از ته‌نشست اين لايه، افزايش يافته است. چنانچه اين توالي در ساير بخش‌هاي خليج‌فارس نيز حضور داشته باشد، مي‌تواند به عنوان لايه كليدي در مطالعات چينه‌شناسي داراي اهميت بوده و در تطابق واحدها در سطح منطقه مؤثر باشد.

Sedimentological characteristics, sedimentary environment and seelevel change of the middle Cretaceous oolitic ironstones of one hydrocarbon field in central Persian Gulf were analyzed in this study. The analyses include petrography, XRD and size analysis using laser particle sizing. Core analysis of the sequence shows that it is composed of shaly limestone, limy shale, carbonate cemented sandstones, shale and oolitic ironstones from bottom to top. The dominant minerals of these deposits at the upper part are goethite, phosphate, calcite, clay minerals and siderite. These analyses showed that the studied ooids were deposited in a shallow marine environment with bidirectional currents and occasional storms. Lack of limestone relics, the presence of marine ooids, change in iron minerals from siderite to goethite in sediment sequence from bottom to top and high roundness and symmetry of grains confirms such environment. Deposition of a shale layer just above this complex has protected them from considerable diagenetic changes with creating two impermeable layers around this unit. The sealevel falls toward the oolitic ironstone layer and rises again after the deposition of this layer. If this sequence be present at the other parts of the Persian Gulf, it could be used as a key bed in stratigraphic studies and correlations in Persian Gulf area.