آثار بقاي حيات در مجازات‌هاي سالب حيات در فقه اماميه و حقوق كيفري

Signs of survival after the enforcement of death sentence, according to Imamsʹʹ religious jurisprudence and Iranian Criminal Law

مجازات‌هاي سالب حيات، حقِ حيات را از مجرم سلب مي‌كنند، اما گاه در اتفاقي نادر با وجود تاييد موتِ مجرم توسط پزشك قانوني علايم حيات در محكوم‌ٌعليه ظاهر خواهد شد. سوالي كه مطرح مي‌شود اين است كه آيا امكان اجراي مجدد حكم وجود دارد و تكليف آسيب‌هايي كه محكوم‌ٌعليه از اجراي مجازات اول متحمل شده است، چيست؟ قانون مجازات اسلامي مصوب 1392 در ماده 438 به پيروي از نظر مشهور فقها، وضعيت آثار بقاي حيات را صرفاً در قصاص نفس مشخص كرده است. در اين نوشتار ضمن نقد مبناي فقهي و تحليل ماده مذكور، آثار بقاي حيات را در ساير مجازات‌هاي سالب حيات (اعدام، صلب، رجم) بررسي كرده‌ايم و به اين نتيجه رسيده‌ايم كه در اين مجازات‌ها، اگر پزشك قانوني مرگ مجرم را تاييد كند و صحت اجراي حكم نيز توسط مقام قضايي مجري حكم اعلام شود، اجراي مجدد حكم جايز نيست، در همين زمينه اگر صدمه‌اي هم از اجراي مجاز يا غيرمجاز اوليه حكم وارد شود، حق قصاص يا ديه براي مجرم به‌وجود نمي‌آيد.

Although death penalties deprive the offender of his right to live, but in rare occasions, despite the confirmation of the death by the coroner, signs of life can be seen in the offender. The questions that arises is that, is there any possibility to re-implement the ruling? What about the harm that the offender suffered during the initial enforcement of the punishment? Article 438 of the Islamic Penal Code Act adopted in 1392 (2013), following the famous jurists, determines only the signs of survival after the enforcement of life retribution. In this article, while reviewing the legal basis and analyzing the mentioned Article, signs of survival in all other types of death sentences (execution, crucifixion, stoning, etc.) has been reviewed; and it has been concluded that in these sentences, if the coronerʹs office confirms the death of the offender, and the accuracy of the execution of the sentence is confirmed by the judicial executor, re-enforcement of the verdict is not permissible. In this regard, if the offender suffers from any damages caused during the initial authorized or unauthorized execution, he is not entitled to compensation or retribution.