دام هاي اجتماعي و مسئله اعتماد

موضوع محوري در كتاب دام هاي اجتماعي و مسئله اعتماد، بررسي چرايي تفاوت سطوح سرمايه اجتماعي و اعتماد اجتماعي در كشورهاي مختلف است و اينكه كدام دولت ها در ايجاد آن ميتوانند موفق باشند. اعتماد اجتماعي از بنيان هاي ثبات، امنيت، انسجام، همبستگي و پيشرفت كشورهاست و ضعف و قوت آن در جامعه ميتواند به فروپاشي يا تعالي ملت-دولتها بينجامد. روثستاين (1954) در اين كتاب با شيوه و رويكردي متفاوت بازتومكا (1944) در كتاب ارزشمند اعتماد، نظريه جامعه شناختي موضوع اعتماد و بي اعتمادي را مطرح مي كند. هدف ز تومكا ارائه تعريفي نظري و تبييني تازه و چنان كه خود ميگويد، تفسيري نظام مند از مفهوم اعتماد است و اين كار را بسا توجه به تحولي پارادايمي كه در نظريه هاي جامعه شناسي از توجه به ساختار و انگارههاي سخت به فرهنگ و متغيرهاي نرم رخ داده است، به خوبي انجام ميدهد. وي به دنبال تعيين جايگاه مؤلفه اعتماد در مناسبات اجتماعي از منظري نظري است. اما روثستاين در كتاب خود مفهوم اعتماد را در چارچوب برنامه عمل اجتماعي مورد كنكاش قرار مي دهد، بي آنكه از بار نظري مباحثي كه مطرح مي كند، كاسته شود. اين كه بي اعتمادي چگونه در يك اجتماع جوانه ميزند و گسترش پيدا مي كند و اعتماد را با چه سازوكار و رويكردهايي مي توان در جامعه بازتوليد كرد. وي در مورد نكته اخير، يعني بازسازي اعتماد اجتماعي، ديدگاهي خاص و متفاوت ارائه مي كند. در باور روثستاين (و به استناد يافته هاي پژوهشي اش)، سطح اعتماد اجتماعي مردم را نمي توان به فعاليت شان در انجمن و نهادهاي داوطلبانه نسبت داد. به عبارت ديگر، فعالي شدن مردم در نهادهاي مدني، اعتماد آنها به ديگران را افزايش نميدهد. وي ميكوشد از طريق سروته كردن منطق علي، معماي سرمايه و اعتماد اجتماعي را حل كند: استدلال اصلي اين است كه اعتماد اجتماعي «از پايين» توليد نمي شود بلكه «از بالا» توليد مي شود. دقيق تر اين كه، نوع خاصي از نهادهاي سياسي هستند كه اعتماد توليد مي كنند. نهادهاي حكومتي و راهبردهايي كه برابري سياسي، حقوقي و اجتماعي توليد مي كنند و بر اصول انصاف، صداقت و بي طرفي بنا شده اند، اعتماد به بار مي آورند مطالعات تجربي نشان مي دهد كشورهايي كه فساد اندك دارند همان هايي هستند كه سطوح بالايي از اعتماد دارند.