مكان‌يابي ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني با تلفيق مدل همپوشاني شاخص‌ها و فرايند تحليل سلسله مراتبي

Location of fire stations by using Overlap Index and Analytical Hierarchy Process

مكان‌يابي ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني با تلفيق مدل همپوشاني شاخص‌ها و فرايند تحليل سلسله مراتبي (مطالعه موردي: شهر نجف‌آباد) حميدرضا وارثي1، نسرين شريفي2، محمدجاسم شاهسوني3 1. دانشيارگروه جغرافيا و برنامه‌ريزي شهري دانشگاه اصفهان، اصفهان، ايران. 2. نويسنده مسيول: كارشناسي ارشد جغرافيا و برنامه‌ريزي شهري دانشگاه اصفهان، اصفهان، ايران. Email:nasrin.sharifi1392@yahoo.com 3. كارشناسي ارشد جغرافيا و برنامه‌ريزي شهري دانشگاه اصفهان، اصفهان، ايران. دريافت: 28/12/93 پذيرش: 20/6/94 چكيده مقدمه: امروزه افزايش جمعيت شهرها موجب افزايش نياز به خدمات شهري شده است و در اين ميان نكته حايز اهميت، توزيع بهينه مراكز ارايه‌دهنده خدمات است. ايستگاه‌هاي آتش نشاني از جمله عناصر و كاربري هاي خدماتي اورژانسي شهرهاست كه نقش مهم و حياتي در حفاظت از جان و مال مردم در برابر حوادث مختلف به ويژه آتش‌سوزي ها دارند. يكي از دل‌مشغولي‌هاي برنامه‌ريزان شهري در فضاهاي شهري، طراحي و مكان‌يابي فضاهاي خدماتي مناسب و مطلوب است. هدف اصلي تاسيس ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني تامين بخشي از امنيت شهر در راستاي برنامه‌هاي از قبل تعريف شده آنهاست. لازمه رسيدن به اين هدف، اعمال ديد سيستماتيك و يكپارچه به عناصر شهري به صورت ميكرو و جهت‌دهي ساختار شهر به صورت ماكرو مي‌باشد. روش: ديدگاه اصلي در اين مقاله، توصيفي- تحليلي و نوع آن كاربردي است. اطلاعات مورد نياز آن از طريق مشاهدات ميداني، منابع كتابخانه‌اي، سالنامه‌هاي آماري، مطالعه طرح‌هاي جامع و تفصيلي شهر نجف‌آباد، نقشه 1:5000 وضع موجود و تفصيلي اين شهر به دست آمد، سپس با استفاده از نرم‌افزار GIS و نوار ابزار الحاقي AHP به اين نرم‌افزار و پس از طي مراحل ورود اطلاعات، مديريت داده‌ها، تجزيه و تحليل و پردازش داده‌ها، مكان‌هاي مناسب براي ايجاد ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني جديد مشخص و اولويت‌بندي گرديد. در اين پژوهش از توانايي‌هاي تحليلي سيستم اطلاعات جغرافيايي و مدل‌هاي مكان‌يابي گنجانده شده در اين نرم‌افزار و وزن‌دهي و عمليات بافرينگ و غيره استفاده شد. يافته‌ها: يافته‌هاي حاصل نشان مي دهد كه با توجه به شعاع عملكردي، 1500 تا 2000 متر براي هريك از ايستگاه‌هاي موجود، قسمت‌هايي از شهر، خارج از محدوده عملكرد بوده است. بر همين اساس، مناطق 5، 2 و6 به ترتيب بالاترين ميزان اولويت را داشتند، ازاين‌رو، 3 ايستگاه جديد براي احداث در مناطق مذكور پيشنهاد داده شده است. نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج بايد گفت كه شعاع عملكرد ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني موجود، پاسخگوي نياز جمعيت شهر نبود، لذا مكان‌يابي ايستگاه‌هاي جديد با درنظرگرفتن پارامترهاي مختلف ضروري به نظر مي رسد. كلمات‌كليدي: ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني، فرآيند تحليل سلسله مراتبي(AHP)، همپوشاني شاخص‌ها (IO)، مكان‌يابي، نجف‌آباد.

Location of fire stations by using Overlap Index and Analytical Hierarchy Process (case study: Najafabad city) Hamid Reza Varesi, Associate Professor, Geography and Urban Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran Corresponding author: Nasrin Sharifi, M.Sc., Geography and Urban Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran Email: nasrin.sharifi1392@yahoo.com Mohammad Jasem Shahsavani, M.Sc., Geography and Urban Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran Received: 19 March, 2015 Accepted: 11 September, 2015 Abstract Background: Nowadays, the growth of urban populations increases the need for services in large cities. Thus, optimal distribution of center service providers is essential. Fire stations are one of the most important components and land uses of urban emergency services which have a critical role to save lives and to protect the property of people against various accidents and disasters particularly fires. To this end, urban planners are very concerned about where to locate and design appropriate service areas to meet the needs of people. However, the main objective of fire stations establishment is to enhance security and to improve systematically the micro-level structure of the city in order to arrange the macro-level structure in line with predefined programs. Method: In this analytical and applied research, the required information was obtained through field observations, source library, statistical yearbooks, status quo map and comprehensive plans and detailed study on Najafabad city using the localization standards and criteria of these services. After entering and processing the information, the appropriate locations were identified and prioritized in order to build new fire stations by using GIS and AHP. Also, it was used GIS analysis capabilities, and location models included in this software, weighting and buffering operation and etc. Findings: The results showed that given the performance radius of 1500 and 2000 meters for the existing fire stations, some parts of the city were not within the standard service areas. Accordingly, districts of 5, 2 and 6 had the highest priority respectively. Thus, three new fire station constructions has been proposed Conclusion: According to the results the performance radius of the current fire stations did not meet the needs of the population; therefore, it seems necessary to locate new stations considering various parameters. Keywords: Fire stations, Analytical Hierarchy Process (AHP), Index Overlay model (IO), Location, Najafabad city.