الحاد ابن راوندي؛ اتهام يا واقعيت بررسي انتقادي آثار الحادي ابن راوندي

ابن راوندي مشهورترین متكلم از جریان معتزلیان شیعه شده در سده سوم هجري استكه با رویگرداندن از اعتزال مذهبامامیه را پذیرفتو در كنار نقد اندیشه هاي اعتزال به دفاع و تبیین از آموزه هاي امامیه پرداخت. معتزلیان هموار این تغییر مذهب را انكار و تهمت هاي فراوانی به او زده اند. الحاد مشهورترین اتهامی است كه معتزلیان مطرح كرده و یكی از پایه هاي این اتهام آثار استكه معتزلیان بر این باورند كه ملحدانه نگارشیافته است. سوال اصلی این استكه آیا می توان بر سخن معتزلیان اعتماد و این آثار را الحادي و ابن راوندي را متكلمی ملحد دانست؟ فرضیه مطرح این استكه احتمالا ابن راوندي این آثار را در نقد اندیشه هاي توحیدي و عدلی اعتزال نگاشته و همین زاویه داشتن با مواضع معتزلیان زمینه این اتهام را فراهم كرده است. هم از این روست كه معتزلیان، در راستاي تخریب ابن راوندي، آنان را ملحدانه تصویر سازي كرده و یكی از ادله مدعاي خود مطرح كرده اند. با بررسی گزارشهاي مربوط به هر كدام از این آثار، كه در متون كلامی، رجالی و فهرستی بر جاي مانده این نتیجه به دست آمد كه این آثار اكثرا در نقد اندیشه هاي معتزلی یا با رویكرد فیلسوفانه نگارشیافته كه با نظام معرفتی معتزلیان همانگنبوده است. در دسته اي دیگر از این آثار نیز ابن راوندي نظرات مخالفان را در كنار نظرات موافق آورده و همین باعث سوء استفاده معتزلیان شده كه آراء مخالفان را نظراتخود وي معرفی كرده و روشاو را پوششی براي بیان اندیشه هاي كفرآمیزشمعرفی كرده اند.