مقايسه روش فايو و فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) براي ارزيابي تناسب اراضي براي گندم ديم در منطقه كوهين

Comparison of AHP and FAO Methods for Land Suitability Evaluation of Rainfed Wheat in Kuhin Area

بهره‌برداري از اراضي در نتيجه‌ي افزايش جمعيت، در سطح وسيعي افزايش يافته است. به همين روي لازم است در جهت استفاده بهينه و پايدار اراضي و تثبيت عملكرد، اراضي در راستاي استعداد خود مورد بهره‌برداري قرار گيرند. از آنجايي كه ارزيابي تناسب اراضي مسيله‌اي چند عاملي است، انجام آن نياز به تكنيكي دارد تا عوامل را همزمان ارزيابي كند. در اين راستا مي‌توان از مدل‌هاي تصميم‌گيري چند معياره از جمله تحليل سلسله مراتبي (AHP) استفاده كرد. در اين تحقيق، ارزيابي تناسب اراضي براي گندم ديم با استفاده از روش فايو و فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) در قسمتي از اراضي كوهين مقايسه شده است. بر اساس تفسير عكس‌هاي هوايي 40000/1 منطقه، مطالعه 23 پروفيل خاك و همچنين در نظر گرفتن خصوصيات مورفولوژي خاك‌ها، 16 واحد خاك (واحد اراضي) در منطقه مشخص گرديد، و ارزيابي تناسب اراضي در اين واحدها صورت گرفت. بدين منظور، 9 خصوصيت خاك به عنوان معيار شامل درصد آهك، درصد كربن آلي، درصد سنگريزه سطحي، عمق خاك، بافت خاك، pH،ACEC ، شيب و اقليم (بارندگي در طي دوره رشد، بارندگي در مرحله رشد رويشي، ميانگين درجه حرارت در طي دوره رشد و ميانگين درجه حرارت در مرحله رشد رويشي) انتخاب و بعد از آن به مقايسه معيارها در غالب ماتريس تصميم پرداخته شد. مقايسه شاخص اراضي به دست آمده از روش فايو و تحليل فرآيند سلسله مراتبي نشان داد كه شاخص اراضي در تمامي واحدهاي اراضي در روش تحليل فرآيند سلسله مراتبي بيشتر از روش فايو بود. بيشترين شاخص اراضي در واحد 5 به ميزان 5/72 و كمترين شاخص به ميزان 52/48 در واحد 11 به دست آمد. همچنين مقايسه هبستگي بين شاخص اراضي و عملكردگندم مشاهده شده نشان داد كه اين ضريب براي روش فرآيند تحليل سلسله مراتبي (858/0r=) بيشتر از روش فايو (739/0r=) بوده است.

Land utilization has tremendously increased as a result of growing population. Therefore, it is necessary to utilize lands according to their potential to increase their productivity and sustainability. As assessing the land suitability is a multifactorial issue, it needs a special technique to assess all the factors simultaneously. In this way, multi-criteria decision making methods (such as Analytic Hierarchy Process) are widely used. In this study, AHP and FAO methods of land suitability evaluation for rainfed wheat were compared for some lands in Kuhin area. Based on the study of 23 soil profiles, 1/40000 aerial photo interpretation of the region, and taking into account the characteristics of soil morphology, 16 soil units (land units) were determined in the area and land evaluation was performed on these units. Nine criteria including: %CaCo3, %OC, %gravel, soil depth, texture, apparent CEC, pH, %slope, and climate (precipitation of the growing season, monthly rainfall, vegetative stage, mean temperature of the growing season, and mean temperature of the vegetative stage) were selected. Then, these criteria were compared in terms of decision matrix. Comparison of AHP and FAO land indices showed that AHP index for all land units was much more than that of FAO. Maximum and minimum calculated land indices were 72.5 (land unit 5) and 48.52 (unit 11), respectively. The correlation coefficients between land index and observed yield in the study area for AHP method and FAO method were 0.858 and 0.739, respectively.