بررسي اجمالي جلوه هاي شناخت و تربيت در عرفان اسلامي

جهان بینی و معرفت شناسی عرفانی كه خود را در قالب نگاهی ژرف به ژرفنای دین می شناساند، همواره در تلاش برای ایجاد گفتمانی دو سویه با چشم اندازهای موجود بوده است تا از این مجری، بتواند مبانی و شالوده ها ی خود را در بستر فكر و فرهنگ ایرانی- اسلامی تكوین و تثبیت كند. در همین خصوص، عرفان اسلامی در حین جهت دهی به تعاملات معرفت شناختی، هستی شناختی و جامعه شناسی خود، درصدد برآمده است تا این استمرار بخشد. برای » تربیت و پرورش « و » تعلیم و آموزش « همه را در قالب دو محور آگاهی از چند و چون دستیابی عرفان اسلامی در نیل به این مقصود، مقالة حاضر بر آن است تا ضمن تأملی بر مفهوم تعلیم و تأدیب و تفاوت میان این دو، روش های دستیابی به اهداف آموزشی و ابعاد آن را در قالب برنامه های عملی عرفان بررسی كند. به این منظور، ابتدا به نقش پیر یا مؤدب در شكوفایی ساحت ها ی فردی اجتماعی سالك اشاره می شود و سپس، - برای تعریف كلیدواژه های تربیتی در عرفان اسلامی، دیدگاه های شناختی اجتماعی در - مبحث خودشناسی )معرفت النفس( و جایگاه خود در رو ان شناسی تربیتی صوفیانه تبیین و نقش زبان در هر یك از مراتب و گونه های تربیتی تشریح می گردد. در پایان این نوشتار به این پرسش ها پاسخ داده می شود : آیا تربیت عرفانی، به غیر از ابعاد شناختی و فردی قادر است به رشد و بالندگی اجتماعی و بینافردی انسان ها نیز نظری داشته باشد؟ ماهیت این نوع تعلیم، تا چه اندازه به ابزارهایی وابسته است تا زمینه های مناسب را برای تحقق اهداف چنین نظامی فراهم آورد.