پژوهشي دربارۀ ماهيت گزاره‌هاي زبان اخلاق سينوي: بديهي يا مشهور؟

The Nature of the Linguistic Propositions of Avicennian Ethics: Obvious or Wellknown

ابن‌سينا معتقد است حقيقت عالم طبيعت، از صور افاضه‌شده از عقل فعال تشكيل شده است كه به‌ترتيب خاصي كنار يكديگر قرار گرفته و كليت واحدي را به‌وجود آورده‌اند. انسان نيز با افعال خود، صورت‌هايي را به اين كليت اضافه مي‌كند. اگر صورت اضافه‌شده، معلول درك عقلاني وي و هماهنگ با نظام واحد صورت‌هاي عالم باشد، رفتار وي اخلاقي است؛ وگرنه اخلاقي نخواهد بود. زبان اخلاق نيز نشان‌دهندۀ اين وحدت يك‌پارچه است و صدق آن مطابقِ عالم خارج؛ بنابراين، لازمۀ ديدگاه ابن‌سينا اين است كه زبان اخلاق بايد راوي صادقي از وضع عالم باشد؛ اما ظاهر سخن او به‌گونه‏اي است كه او نمي‌پذيرد زبان اخلاق اين ويژگي را دارد؛ ازاين‌رو، ذيل بررسي انسان‌شناسي اخلاقي بوعلي خواهيم گفت اصل توجه او به مخاطبانش است و نشان مي‌دهيم به‌نظر او صدق زبان اخلاق، به مخاطبانش بستگي دارد. در اين مقاله، ابتدا هستي‌شناسي اخلاق ابن‌سينا را مي‌كاويم و در ادامه، مخاطبان اخلاق وي را بررسي و ويژگي زبان اخلاق را براي هريك مشخص مي‌كنيم.

Avicenna believed that the reality of the natural world is composed of forms emanated from the active intellect, which are put together in a certain order and have made a single whole. Human being adds some form to this whole by his actions, too. When the added form is the result of his intellectual understanding and in concert with the united system of the world forms, his behavior is ethical; otherwise, it is not ethical. The language of ethics also shows this integrated unitedness, and its truth corresponds with the external world. Therefore, Avicenna’s view required that the language of ethics be a truthful speaker of the external world. However, his words appear so that he doesn’t accept that the language of ethics has such a property. So, in light of the examination of Avicenna’s ethical anthropology, we shall say that his main attention is towards his audiences and show that in his view the truth of the language of ethics depends on its audiences. In this paper, we first analyze the ontology of Avicenna’s ethics, and then we shall examine the audiences of his ethics and the properties of the language of ethics for each one of them.