سنجش گستردگي شهري و تاثير آن بر تغييرات كاربري اراضي با استفاده ازRS و GIS، نمونه موردي: شهر كرج طي دوره 1391-1363

Analyzing Urban Sprawl and Its Impact on Land Use Changes, Case Study: Karaj

رشد شتابان شهرنشيني طي چهار دهه اخير سبب شده است كه فضاي فيزيكي- كالبدي شهرها گسترش يافته و زمين‌هاي پيراموني خود را كه اغلب اراضي كشاورزي مرغوب و باغات مي‌باشند را از بين ببرد و در بافت و كالبد خود قرار دهند. گسترش تدريجي كالبد شهر به پيرامون و دست‌اندازي شهر به اراضي كشاورزي و باغات، محدوديت‌ها و زيان‌هاي زيست‌محيطي خاص خود را تحميل مي‌كند. با توجه به اينكه ارزيابي روند گستردگي شهري و آگاهي از الگوهاي تغييرات كاربري اراضي و به‌كارگيري نتايج آن در برنامه‌ريزي‌هاي آينده شهر ضروري مي‌باشد، بنابراين ارزيابي اصولي را در اين زمينه مي‌طلبد كه در اين تحقيق سعي شده است اين كار انجام پذيرد. روش پژوهش توصيفي- تحليلي بوده و با به‌كارگيري تكنيك?هاي به?روز و كارآمد، گستردگي فضايي كلانشهر كرج مورد ارزيابي و تحليل قرار گرفته است. اطلاعات موردنياز از طريق مطالعات كتابخانه‌اي و استفاده از اسناد و مدارك، همين‌طور پيمايش‌هاي ميداني از محدوده مورد مطالعه گردآوري شده است. طبق نتايج حاصله از بررسي تصاوير ماهواره‌اي طبقه‌بندي‌شده مساحت اراضي ساخته‌شده كلان‌شهر كرج از 4904 هكتار در سال 1363 به 11305 هكتار در سال 1391 رسيده است. با اين روند رشد طبق پيش‌بيني‌هاي صورت گرفته بر اساس مدل تلفيقي زنجيره‌هاي ماركوف و سلول‌هاي خودكار مساحت اراضي ساخته‌شده تا سال 1401 به 12954 هكتار خواهد رسيد. نتايج حاصل از بررسي گستردگي شهري كرج با مدل هلدرن نشان مي‌دهد كه عامل جمعيت بيشترين تاثير را در طي 28 سال گذشته در گسترش فيزيكي شهر كرج داشته است. به طوري كه نقش عامل رشد بي‌قواره شهري را خنثي كرده است. همچنين مقدار آنتروپي شانون اين شهر كه به مقدار حداكثر نزديك بوده، نشان از رشد بي‌قواره اين شهر در مقطع زماني مورد مطالعه دارد. عواملي چون رشد طبيعي جمعيت به همراه مهاجرت و تبديل شدن شهر كرج از شهركي به شهري صنعتي و خدماتي چنين، رشد شتاباني را به اين شهر داده است.