محاسبه تعداد و مكان بهينه مراكز مختلف جمع‌آوري خون در استان آذربايجان شرقي بر اساس مدلسازي رياضي

Determination of the optimal number and location of different types of blood collection centers in East Azerbaijan province based on mathematical modeling

چكيده سابقه و هدف در طراحي زنجيره تامين خون يكي از موضوعات كليدي، تعيين محل مناسب مراكز جمع‌آوري خون است تا علاوه بر دسترسي آسان اهداكنندگان و نيز توزيع مناسب خون و فرآورده‌هاي خوني به مراكز بيمارستاني، هزينه‌هاي جمع‌آوري خون به حداقل رسانده شود. هدف از تحقيق حاضر، محاسبه تعداد و مكان بهينه مراكز تهيه و فرآوري، ثابت و سيار خونگيري بر مبناي تقاضاي مراكز درماني و هزينه‌هاي احداث و عملياتي اين مراكز در استان آذربايجان شرقي بود. مواد و روش‌ها مطالعه انجام شده از نوع مدلسازي رياضي در جامعه آماري استان آذربايجان شرقي بود. اعداد و ارقام براي هزينه‌ها و ساير پارامترهاي مرتبط در سه دوره زماني شش ماهه كل سال 1393 و شش ماهه اول سال 1394 مورد استفاده قرار گرفت. مدل رياضي در نرم افزار گمز پياده سازي و نتايج مربوطه استخراج شد. يافته‌ها نتايج به دست آمده از نرم‌افزار گمز نشان مي‌دهد محل مناسب براي احداث مراكز تهيه و فرآوري در استان آذربايجان شرقي، شهر‌هاي مراغه و ميانه و براي مراكز ثابت جمع‌آوري خون شهر‌هاي تبريز و اهر بوده است. هم چنين تخصيص تيم‌هاي سيار براي شهر‌هاي مرند، تبريز، عجب شير، بناب، ملكان، مراغه و هشترود مي‌تواند باعث كاهش هزينه جابه‌جايي‌ها گردد. نتيجه گيري تعيين تعداد و مكان مناسب مراكز تهيه و فرآوري، ثابت و سيار براي شهر‌هاي آذربايجان شرقي باعث كاهش هزينه‌هاي جمع‌آوري خون مي‌گردد. بنابراين توصيه مي‌شود در برنامه‌ريزي‌هاي آتي و در تغييرات در جهت افزايش و يا كاهش مراكز مختلف خونگيري در كليه استان‌هاي كشور، مدلسازي رياضي نيز همراه با ساير ملاحظات در نظر گرفته شود.

Abstract Background and Objectives Among the key issues in the blood supply chain design, the location of blood collection centers is essential to ensure the easy access of donors for blood donation and distribution of blood products to hospitals. The aim of this study was to calculate the optimal number and location of blood collection and processing centers, blood collection centers and mobile teams based on clinical demand, cost of construction and operating cost of these centers in East Azerbaijan province. Materials and Methods The study was a mathematical calculation modeling on the population of East Azerbaijan province. Three six-month periods with the first and the second in 1393 and the third in 1394 were used for calculating cost. GAMZ mathematical model was implemented and the results were extracted. Results The results of the GAMZ application showed that a suitable locations for the establishment of a blood collection and processing center were in Maragheh and Mianeh, and the optimal locations for blood collection center were in Tabriz and Ahar. What is more, one mobile team could move among Marand, Tabriz, Ajabshir, Bonab, Malekan, Maragheh and Hashtrood cities in alternation with the cost of transport to be reduced. Conclusions The optimal determination of number and locations of blood collection and processing centers, blood collection centers and mobile team decreased the cost of blood collection services. In future, to plan for any changes in order to increase or decrease the number of blood centers in all provinces, the mathematical modeling in other conditions should be considered