مفهوم‌شناسي عدالت به منزله راهبرد عدالت با نگاه به جايگاه آن در آموزه‌هاي امام علي‌(ع) با تكيه بر نهج‌البلاغه

The Semantics of Justice as Justice Strategy in Imam Ali’s Teachings Based on Nahj-al-Balagha

عدالت در انديشه و سيره امام علي(ع) جايگاهي ويژه دارد به‌گونه‌اي كه وي پذيرش حكومت را براي تحقّق عدالت عنوان كرده و هدف اصلي حكومت خويش را برپايي عدالت در مفهوم وسيع آن و در عرصه‌هاي مختلف مطرح كرده است. پي‌جويي عدالت و تحقّق آن منوط به دريافتي درست از مفهوم عدالت است كه اين مفهوم‌شناسي بتواند به منزله راهبرد و طرح عملياتي آن عمل كند. بدين معنا كه با عدالت چه چيز روي مي‌دهد. تا زماني كه مفهوم عدالت و حوزه‌هاي عملياتي آن به روشني تبيين نشود نمي‌توان عدالتي را پي‌جست و در مقام برپايي آن برآمد. برترين آموزه‌هاي امام علي(ع) در موضوع عدالت در نهج‌البلاغه انعكاس يافته است كه اين كتاب در برگيرنده بليغ‌ترين و پرمحتواترين آموزه‌هاي امام(ع) است، ولي از آنجا كه نهج‌البلاغه گزيده‌اي از آموزهاي امام علي(ع) است، به‌منظور دريافت جامع از آموزه‌هاي وي لازم است نهج‌البلاغه و خانواده حديث آن، يعني مجموعه آموزه‌هاي باقيمانده از آن حضرت در يك موضوع ديده و اهم آن استخراج و بررسي و نتيجه‌گيري شود. مقاله به روش تشكيل خانواده حديث نهج‌البلاغه در موضوع مفهوم عدالت به توضيح پنج مفهوم يافته شده براي عدالت (قرار دادن و قرار يافتن هر چيز در جاي خودش، انصاف و داد، مساوات، رعايت حقوق و رساندن هر ذي‌حقّي به حقّش، اعتدال و ميانه‌روي) به‌عنوان راهبرد پي‌جويي و تحقّق عدالت پرداخته است.

Justice has a significant place in Imam Ali’s thought and behavior, in a way that he has declared that He has accepted the government for justice, and it is the main aim of his government. The seeking and realization of justice is subject to a perfect perception of its meaning, which this semantics can act as a strategy and an action plan. As long as the operational concept of justice and its area not explain it clearly, justice cannot be held. The most perfect teachings of Imam Ali about justice is reflected in Nahj-al-Balagha, but it is only an excerpt of Imam Ali’s teachings, so to get a comprehensive understanding of his teachings, we are required to have an overall look to Nahj-al-Balagh and its Hadith family, which means that other remaining teachings of Imam Ali should be looked at altogether, and the most vital parts should be extracted, studied and concluded. This article collect the hadith family of justice concept and explain its meaning field (locating everything in its place, fairness and justice, equality, respect for the rights of others, adjudication of rights, and moderation) as a strategy to pursue and realize justice.