بازخواني روش نقادي محدثان مسلمان : نقد و بررسي ترجمه مصطلح التاريخ : روايت بوم محور از تاريخ ورزي علمي مسلمانان

روش نقادي حديثي محدّثان مسلمان مغفول مانده است. بيشتر مطالعات حديثي متمركز برخود حديث بوده و در خوش بينانه ترين حالت نقد سند هم مورد نقادي قرار گرفته است. امّا كليت روش محدّثان، به عنوان يك سازوكار نقدي منظم در برخورد با أخذ و ردّ روايات، مورد بي مهري بوده است. مستشرقان، كه گاه افراط گرايانه اشاراتي به ناكارامدي روش نقدي محدّثان كرده اند، هيچگاه آن را به صورت مستقل از خود حديث بررسي نكرده اند. در قرن نوزدهم با مطرح شدن روش شناسي (متدولوژي) علوم، به ويژه در حوزه مطالعات تاريخي و نگارش آثار جدّي، برخي از محققان مسلمان و حتي غيرمسلمان آشنا با ميراث حديثي مسلمانان، متوجه همانندي و يكساني هاي بي چون و چراي آن با روش نقدي محدّثان شدند. اسد رستم مسيحي كه متاثر از فرهنگ اسلامي بود و با متدولوژي غربيها هم آشنايي تام داشت، متوجه اين مهم گرديد و رساله مصطلح التاريخ خود را به تاسي از مصطلح الحديث نوشت. با آشكار شدنِ نقاط قوت روش نقادي محدّثان، قصر كاغذي مستشرقان فرو ريخت؛ تا اين زمان كه جزئي بيني و كلگويي در نظرياتشان موج ميزد، به ناچار در مقابل اين پرسش جدي قرار گرفتند كه با توجه به وجود چنين دستگاه نقدي دقيق در آن عصر، چگونه است كه محدّثان در نقد، بررسي و تحليل روايات اهمال كرده و احاديثي موضوع و ضعيف از زير تيغ برنده آنان گذشته اند؟! در اين مقاله، تلاش مي شود، با معرفي، نقد و بررسي ترجمه رساله مصطلح التاريخ، هم اهميت ترجمه و تحقيق آن و هم اهميت روش نقادي محدّثان مسلمان براي خوانندگان بازخواني گردد.