بررسي تطبيقي اقدامات فراتر از اختيار شركت‌ها در حقوق ايران و كامن‌لا

COMPARATIVE STUDY OF ULTRA VIRES ACTS OF COMPANIES IN IRANIAN AND COMMON LAW LEGAL SYSTEM

اقدامات فراتر از اختيارات در شركت‌هاي تجاري در دو حوزه اهليت و محدوده اختيارات مديران مطالعه مي‌‌شود. مديران در اين مطالعه اعم از مديرعامل بوده و شامل مديران اصلي نيز مي‌شود. نظام حقوقي ايران و نظام حقوقي كامن‌لا رويه يكساني را در زمينه موضوع ندارند. در حالي كه در نظام حقوق كامن‌لا و در سير تكويني موضوع، ابتدا اقدامات فراتر از اختيار، باطل تلقي مي‌شد، حتي اجماع شركا يا سهامداران نمي‌توانست آن را صحيح كند، ولي بعدها و با ملاحظه نواقص عملي چنين برداشتي دادگاه‌هاي كامن‌لا، اهليت محدود شركت‌ها را به انجام‌دادن اعمالي كه براي نيل به هدف لازم است، تغيير داد و سپس، اهليت عام شركت‌هاي تجاري را شناسايي كرد. در نظام حقوقي ايران دو رويكرد نسبت به اين موضوع وجود دارد، رويكرد قانون تجارت 1311 كه به موجب آن، اقدامات خارج از اختيار مديران عملاً غيرنافذ تلقي مي‌شود و حكم رابطه اماني ناشي از عقد وكالت حاكم بر موضوع است و رويكرد لايحه اصلاح قسمتي از قانون تجارت 1347، كه اقدامات مديران با سه شرط داخل‌بودن در موضوع شركت، رعايت صلاحيت اختصاصي مجامع و نيز رعايت وضعيت خاص شركت‌هاي ورشكسته مواجه شده و در رويه عملي دادگاه‌ها اهليت شركت‌ها، به اهليت محدود تغيير يافته است.

The concept of “Ultra Vires” has been studied in two specific areas: in company law and in discussions on the issues of capacity and acts of representatives. Historically, in English law, ultra vires acts were considered as void, and neither representatives nor shareholders could approve them at a later time. Subsequently, Judges in common law system changed their approach from a restricted capacity of companies to a general capacity, and ultra vires acts were considered as valid acts towards a bonafide third party. Under Iranian legal system, we witness two approaches to the concept, i.e., that of the Commercial Code (1932) and that of the Decree amending some parts of the Commercial Code (1968). According to the Commercial Code, providing for general rule in Iranian company law, ultra vires act is considered as voidable. Regarding the company's director liability, reference is made to trust liability which is rooted in agency contract. Under the provisions of the Decree governing joint stock and governmental companies, ultra vires acts regarding third parties become valid, subject to certain conditions: if composed of three terms: being within the limits of capacity, not to be in company's general meetings duties and considering specific status of bankrupt companies.