نهشته‌هاي پيراكشندي و توفاني در بُرش الگوي سازند خانه كت، ترياس زاگرس بلند، خاور شيراز

Triassic Carbonate Tidalites and Tempestites in the Khaneh Kat Formation type locality, High Zagros, East Shiraz

سازند خانه كت معرف رخساره هاي كربناته ترياس در زيرپهنه زاگرس بلند است. براي تشخيص رخساره ها و بازسازي محيط رسوب گذاري اين سازند بُرش الگوي آن به ضخامت 691 متر در 110 كيلومتري خاور شيراز مورد مطالعه قرار گرفت. بررسي دقيق شواهد ميداني و آزمايشگاهي نشان داد توالي رسوبي ترياس در تاقديس خانه كت عمدتاً از سنگ آهك و دولوميت هايي تشكيل شده است كه با وجود استروماتوليت ها، ترك هاي گلي، كاني هاي تبخيري، برش هاي انحلالي و آثار ناشي از خروج مكرر رسوبات از آب در بخش كم عمق و نسبتاً آرام يك پلاتفرم نهشته شده اند. اين رسوبات عمدتاً محصول چرخه هاي كم عمق شونده ميان كشندي فراكشندي (سبخا) هستند كه در يك پهنه كشندي با آب و هواي گرم و خشك بارها و بارها تكرار شده اند. در بعضي افق ها روند عادي توالي رخساره ها با وجود لايه هاي ناشي از توفان دچار تغيير شده است. بودن علائمي مثل سطح زيرين فرسايشي، دانه بندي تدريجي، اينتركلاست هاي كنده شده از واحد زيرين و لايه بندي مورب پشته اي وجود نهشته هاي توفاني را تأييد مي كنند. اين شواهد نشان مي دهند كه مجموعه رسوبات سازند خانه كت در بخش داخلي يك پلاتفرم باز متأثر از توفان به وجود آمده است. مقايسه اين شرايط با محيط تشكيل رسوبات همزمان در نواحي پيرامون زاگرس از گسترش زياد پلاتفرم ياد شده و بودن يك درياي اپيريك در ترياس اين مناطق حكايت مي كند. افزايش مشخص رسوبات تبخيري و آواري در جنوب گسل زاگرس بلند ضمن آشكار سازي نقش اين عارضه ساختاري در كنترل هندسه حوضه و تغيير رخساره ها، گوياي نزديك بودن به ساحل و محدوديت محيط اين بخش از حوضه آن زمان است. در مقابل، كاهش واردات آواري و تبخيري ها و بودن نهشته هاي توفاني بيانگر توسعه بيش تر محيط دريايي در منطقه زاگرس بلند است كه با شيب بسيار ملايم به سمت شمال گسترش يافته و با اقيانوس نئوتتيس مرتبط بوده است.

The Khaneh Kat Formation represents carbonate development of the Triassic sediments in the Zagros Mountains. This formation with a thickness of 691 m at the type locality in 110 km of east Shiraz was studied for facies analysis and reconstruction of sedimentary environment. Detailed field and laboratory investigations showed that the Triassic sedimentary succession in Khaneh Kat anticline consists of limestones and dolomites deposited in tidal flat setting and shallow, relatively quite portion of a carbonate platform. These deposits are mainly results of shallowingupward cycles consisting of intertidalsupratidal (sabkha) facies repeated over and over in a tidal system under dry climate. In some horizons, the presence of laterally extensive carbonate storm beds has terminated the normal succession of peritidal facies. All these pieces of evidence suggest that the Khaneh Kat Formation carbonates in the study area were deposited in inner part of an open, stormdominated platform. Comparison of this situation with the sedimentary environment of equivalent deposits in other parts of the basin confirms the widespread expansion of the platform and also the existence of an epeiric sea in Triassic period of these areas. Significant increase of evaporites and siliciclastics in the southern of High Zagros Fault revealed the paramount role of this bounding fault in controlling basin geometry and facies variations during deposition of the Khaneh Kat Formation. The results also indicated that the southern part of the basin was close to the coast and water circulation was restricted. In contrast, the reduction of evaporites and siliciclastics together with the existence of storm beds in High Zagros region showed a further development of marine environment in northern part and its relation to the Neotethys Ocean.