مفاهيم بنيادين در برنامه ريزي كالبدي ـ فضايي (بخش نخست)

Fundamental Terms and Conceptions in Physical-Spatial Planning (Part I)

در دهه اخير حجم قابل توجهي از كتاب ها و مقاله هاي علمي در ايران در شاخه هاي مختلف دانش جغرافيا انتشار يافته است. اغلب اين نوشته ها به مسايل خاصي پرداخته اند، هرچند به ندرت حاوي مطلبي درباره شرح و تبيين انواع مفاهيم و اصطلاحات اين رشته بوده اند. افزون بر اين، مفاهيمي كه به كار رفته اند، كمتر از لحاظ معنايي به درستي در تناسب با مباحث و در مواردي حتي نادرست و گمراه كننده بوده اند؛ اين نكته به ويژه در مورد خطاهاي وارد شده از راه ترجمه اين مفاهيم به فارسي صادق است. علاوه بر اين، آنچه در اين نوشته ها بيش از هرچيز مورد غفلت واقع شده، گرايش ها و رويكردهاي نوين در جغرافيا، بويژه مباحث فضايي و نظريه هاي برنامه ريزي بوده است. در مقابل، آنچه بيشتر مورد عنايت بوده، مقاله هاي مبتني بر مطالعات موردي دانشجويان در قالب پايان نامه هاي تحصيلي بوده است. در نتيجه، نوعي ابهام در تبيين و كاربرد مفاهيم بنيادين و افزون بر آن، سردرگمي دانشجويان اين رشته پديد آمده است. هدف اصلي از اين مقاله كوشش در راه شرح و تبيين مفاهيم كليديِ مطرح در مباحث مربوط به فضا و برنامه ريزي فضايي در چارچوب جغرافياي كاربردي است.

In recent decade in Iran, there have been published a vast number of books (compiled or translated) and scholar articles on different issues in various branches of geography. Most of these publications often focus on particular issues, but only rarely offer an expansive overview of the variety of terms and concepts in use within the field; Moreover, the conceptions used are mostly not meaningfully relevant and in some cases even misleading (it is especially true in falsities in translating these terms and conceptions into Persian). Moreover, the new trends and approaches in modern geography, especially spatial debates and planning theories are in some way the most neglected topics in these publications. In contrary, the most interested fields in these publications are often students’ thesis-based case study ones, compiled mostly by students themselves. So, some problems have been evolved from insufficient descriptions and lack of sufficient clear and perceptible definitions. The result has been not only a growing vagueness of some terms and definitions, fundamental to applied geographies, but the misleading of growing number of students of the field. The main aim of this article is to provide a relative detailed description and discussion of the terms and concepts which are central to the theoretical debate and empirical research in spatial planning within modern applied geography.