تبيين راهكارهاي نظارت انتظامي بر جامعه در سيره امام علي(ع)

زمينه و هدف: اسلام تنها مكتبي است كه الگو معرفي مي كند. اميرالمومنين علي (عليه السلام) به خاطر شاگردي رسول خدا از دوران كودكي تا جواني و به خاطر وجود صلاحيت هاي متعددي كه براي اداره امور كشور لازم است، توسط پيامبر (صلي الله عليه وآله) به عنوان جانشين ايشان و مرجعيت فكري و سياسي امت و الگو و اسوه، برگزيده شد. در عصر حكومت امام علي (عليه السلام)، كشور اسلامي وسعت زيادي يافت تا جايي كه مصر، يك استان حكومتي براي او به شمار مي آمد، كل منطقه آذربايجان نيز يك استان ديگر و قفقاز و فلسطين بزرگ (شامل: سوريه، اردن، فلسطين آزاد، فلسطين اشغالي و بخشي از صحراي سينا) استان ديگر كشور تحت مديريت امام بود. اداره اين كشور وسيع - سراسر حجاز، يمن و منطقه خليج و... - كار آساني نبود؛ ولي امام علي (عليه السلام) بر اين كشور وسيع چنان نظارت دقيقي داشت كه حتي مي دانست عثمان بن حنيف، والي بصره، در مهماني شامي حضور يافته بود كه تنها ثروتمندان در آن بودند و فقرا را راهي نبود (نهج البلاغه، نامه 45)، هرچند زمامداري حضرت به سبب كارشكني خواص و تبعيت عوام، مدت بيست وپنج سال به تعويق افتاد؛ ولي درمدت حكومت پنج ساله، اقدام هاي بسيار موثر و كارآمدي در حوزه نظم و امنيت انجام دادند كه الگوي ارزشمندي براي پليس در جامعه اسلامي به شمار مي رود. روش: پژوهش حاضر از نوع توصيفي- تحليلي با بهره گيري از تحليل محتواي كيفي، ازطريق گردآوري سيره رفتاري و گفتاري امام علي (عليه السلام) پيرامون اقدام هاي اساسي در حوزه نظارت انتظامي پليس بر جامعه به واكاوي، بازنمايي و تحليل و استنتاج سوابق موجود پرداخته است. يافته ها و نتايج: براساس يافته هاي پژوهش، اقدام هاي انتظامي حضرت را مي توان به دو بعد نرم افزاري و سخت افزاري تقسيم كرد؛ در بعد نرم افزاري، حفظ كرامت انساني، ارتباط با مردم و كوشش براي اصلاح و تربيت مجرمان و عاملان بي نظمي در جامعه و در بعد سخت افزاري، كشف جرايم، حفاظت از شخصيت ها، نظارت بر اماكن عمومي و برخورد با جرايم مشهود دسته بندي شده اند.