مهر عندالاستطاعه در فقه مذاهب اسلامي و حقوق ايران

Inda Istita’a demand of dower in jurisprudence of Islamic sects and in Iran’s law

معضل فراواني پرونده هاي مهر در محاكم و تقاضاهاي متعدد اعمال ماده 2 قانون نحوه اجراي محكوميتهاي مالي راجع به بازداشت مديون زوج به منظور استيفاي مهر، موجب شد در اين مقاله براساس منابع اصيل اهل سنت و اماميه و با استناد به قوانين، مهر عندالاستطاعه مورد بررسي قرار گيرد. عدم استطاعت در پرداخت مهر بنابر تأ يكد قرآن كريم: «وَإِنْ كَانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلَى مَيْسَرَةٍ »، مانع از «فوري بودن » تأديه مهر به زوجه مي گردد و زوج كه در اينجا ملزم به پرداخت مهر است، از هرگونه اجبار و ايجاد محدوديت معاف مي باشد (ماده 2 قانون نحوه اجراي محكوميتهاي مالي). بر اين اساس منظور از عندالاستطاعه بودن مهر در دستورالعمل سازمان ثبت اسناد و املاك كشور به شماره 53958 / 34 / 1- 7/ 11 / 1385 ، اين است كه زوجه قبل از تمكّن مالي زوج، درخواست اجراي مهر و بازداشت زوج را مطرح نكند. در اين صورت مي توان چنين نتيجه گرفت كه در حالت عادي، در صورت عدم استطاعت زوج، لزوم پرداخت مهر از سوي وي منتفي مي گردد. به علاوه حتي بر فرض عدم پذيرش مورد قبلي، آن طور كه فقهاي مذاهب اسامي بيان داشته اند، اگر زوج در ضمن عقد نكاح شرط عندالاستطاعه را براي تأديه مهر قرار دهد و زوجه نيز بدان متعهد گردد، از باب قاعده «المؤمنون عند شروطهم »، شرط لزوم يافتن تأديه مهر منوط بر استطاعت زوج است.

One of branches of Qur’anic science is to determining Mobhamat. The intended purpose of Mobhamat of Qur’an are places, people, ethics and objects that in Qur’an speaks about them ambiguously and their meaning is not clearly. Moreover, a part of Qur’anic details such as Qur’anic stories and unseen matters like the truth of Angels, Satan, Jinn and heaven also are including in Mobhamat. A number of interpreters for explaining Mobhamat only confine to things that understand from verses of Qur’an but a group of them resort to Hadith and so far that even utilize from Israeeli Hadiths and willingly narrated them, of course one of contexts of Israeeli Hadiths are Mobhamat. Thus this research with comparativeanalytic method and with aim of comparative examination of two interpretative books of Al Menar and Al Forqan explains place and role of Hadiths in illustration of Qur’an’s Mobhamat. The findings of this study shows that these interpretations were from first group and severely abstain from Hadiths especially Israeeli Hadiths and suffice to their understanding from Holy Qur’an. Some of their important reasons for abstaining from Hadiths are: the silence of God in mentioning more details in these verses, weakness in interpretative Hadiths, existence of Israeeli in Hadiths and the problem of narrating the meaning in Hadiths.